توضیح سؤال:
برادران عزیزم در موسسه ولی عصر ببخشید که مدام مزاحم وقت ارزشمندتان می‌شوم بنده در یک باری که به یکی از سایت‌های اهل سنت سری زدم روایات بسیاری را در مخالفت و معارضت با سیره و گفتارواقعی امام علی (علیه السلام) از دیدگاه ما شیعیان یافتم اگر اجازه دهید هر بارنکاتی را که برایم مبهم و مجهول است برایتان بفرستم تا با استفاده از پاسخ‌های مستند ومحکم شما، جواب دروغ پراکنی شان را در سایت خودشان بدهم.
برای مثال یکی از روایتهایشان درباره علی (علیه السلام) مطلب زیر است:
حکیم ابو محمد هذلی نقل می‌کند که علی فرمود: یک روز رسول الله در تشییع جنازه ای شرکت نمود, در آنجا فرمود آیا در میان شما کسی هست که بتان و مجسمه‌هایی که در شهر مدینه وجود دارد نابود کند, و مقبره ها را با زمین هموار سازد؟ از میان علی گفت: یا رسول الله من حاضرم! فرمود: پس بشتاب! علی پس از انجام ماموریت, نزد رسول الله بازگشت و گزارش کارش را ارابه کرد و گفت: یا رسول الله هر بتی که دیدم منهدم ساختم و همه قبرهای مرتفع را هموار کردم و تمام مجسمه ها را نابود کردم. آنگاه رسول خدا فرمود: هر کس دوباره این بتان و مجسمه ها و قبور را مرمت و بازسازی کند, به احکامی که از جانب خدا بر من نازل شده کفر ورزیده است.
مسند امام احمد بن حنبل: ۱/۸۷ (مسند علی بن ابی طالب)
خلاصه پاسخ:
روایت اول:
اشکال سندی:
وکیع بن جراح:
او غلط‌های بسیار داشت
او نقل به معنی می‌کرد و الفاظ را تغییر می‌داد
او به سلف جسارت کرده شراب می‌خورد و به باطل فتوی می‌داد
مواردی دیگر از شراب خوردن وی
سفیان ثوری:
او مدلس بود
حبیب بن أبی ثابت:
مدلس بود
روایاتی دارد که به نظر اهل سنت نباید از آن ها پیروی کرد
علمای اهل سنت از روایت از او چشم پوشی کرده اند.
حکم تدلیس در نظر علمای اهل سنت
ابو وایل:
او عثمانی بود
می گفت علی سبب بروز فاجعه شده است.
می گفت خلفای اسلام یا دین ندارند یا عقل!!!
ازحجاج دفاع می‌کرد!!!
مسیول بیت المال ابن زیاد بود.
شراب می‌نوشید و لباس معصفر به تن می‌کرد.
اشکالات دلالی این روایت:
این روایت شاذ است.
این دستور امیر مومنان چه زمانی صادر شده است؟
این روایت می‌گوید قبر را به صورت کوهان شتر در نیاورید یعنی درست مخالف آنچه اهل سنت انجام می‌دهند.
نووی برداشت شیعه را در مورد این روایت تایید می‌کند.
قسطلانی نظر شیعه را در مورد این روایت تایید می‌کند.
روایت دوم
پاسخ به روایت دوم (که روایت مطرح شده در سوال نیز همین روایت است)
پاسخ تفصیلی:
در ابتدا باید گفت که این روایت فقط در کتب اهل سنت آمده است و به همین جهت برای شیعه حجت نمی‌باشد ؛ اما برای اینکه به خود اهل سنت نیز پاسخ گفته باشیم در مورد این روایت ومطالبی که به آن مربوط می‌شود پاسخی خواهیم نوشت:
اصل روایت:
اهل سنت در این زمینه دو روایت با مضمون‌های مشابه از امیر مومنان روایت می‌کنند:
روایت اول:
«حدّثنا یحیی بن یحیی وأبو بکر بن أبی شیبة وزهیر بن حرب، قال یحیی: أخبرنا وقال الآخران: حدّثنا وکیع، عن سفیان، عن حبیب ابن أبی ثابت، عن أبی وایل، عن أبی الهیّاج الأسدی، قال: قال لی علی(علیه السلام): ألا أبعثک علی ما بعثنی علیه رسول الله(صلی الله علیه وآله) لا تدَع تمثالا إلاّ طمسته، ولا قبراً مشرفاً إلاّ سوّیته»
صحیح مسلم ج۲/ص۶۶۶ رقم ۹۶۹ باب الامر بتسویة القبر
سنن أبی داود ج۳/ص۲۱۵ رقم ۳۲۱۸ باب فی تسویة القبر
سنن النسایی الکبری ج۱/ص۶۵۳ رقم ۲۱۵۸باب تسویة القبور إذا رفعت
سنن النسایی (المجتبی) ج۴/ص۸۸ رقم ۲۰۳۱ باب تسویة القبور إذا رفعت
سنن الترمذی ج۳/ص۳۶۶ رقم ۱۰۴۹باب ما جاء فی تسویة القبور
مسند امام احمد بن حنبل: ج ۱ ص ۸۷ (مسند علی بن ابی طالب)
ابو هیاج اسدی می‌گوید: امیر مومنان به من فرمودند: آیا تو را به همان کاری که رسول خدا من را به آن مامور فرمودند، نفرستم؟ هیچ تصویری را باقی مگذار مگر آن که آن را پوشانده باشی، و هیچ قبری را باقی مگذار مگر آن که آن را هموار کرده باشی.
اشکال سندی:
درست است که این روایت در بیشتر صحاح سته و مسند احمد آمده است، اما در این روایت کسانی هستند که متخصصین بحث رجال، از اهل سنت، ایشان را تضعیف کرده اند:
وکیع بن جراح رواسی
او غلط‌های بسیار داشت و در پانصد حدیث اشتباه کرده بود:
عبد الله بن احمد از پدرش نقل می‌کند که گفت:
ابن مهدی أکثر تصحیفا من وکیع ووکیع أکثر خطأ منه وقال فی موضع آخر أخطأ وکیع فی خمسمایة حدیث
تهذیب التهذیب ج۱۱/ص۱۱۰ و تهذیب الکمال ج۳۰/ص۴۷۱ و تاریخ بغداد ج۱۳/ص۵۰۷ و العلل ومعرفة الرجال ج۱/ص۳۹۴ و سیر أعلام النبلاء ج۹/ص۱۵۵
ابن مهدی در نوشتن از وکیع بیشتر اشتباه می‌کرد و وکیع از او بیشتر (در خود روایت) اشتباه می‌کرد ؛ و در جایی دیگر نیز گفته است که وکیع در ۵۰۰ روایت اشتباه کرده است.
از ابن مدینی نیز نقل شده است که گفت:
قال ابن المدینی کان وکیع یلحن ولو حدثت بألفاظه لکانت عجبا کان یقول حدثنا الشعبی عن عایشة
میزان الاعتدال فی نقد الرجال ج۷/ص۱۲۷
تهذیب التهذیب ج۱۱/ص۱۱۴
تاریخ مدینة دمشق ج۶۳/ص۹۹
تاریخ الإسلام ج۱۳/ص۴۴۴
سیر أعلام النبلاء ج۹/ص۱۵۴
از ابن مدینی روایت شده است که گفت: وکیع اشتباه سخن می‌گفت ؛ و اگر خود الفاظ روایت را می‌گفت نیکو بود ؛ می‌گفت شعبی از عایشه برای من روایت کرده است!!!(با اینکه چنین چیزی ممکن نیست)
نقل به معنی می‌کرد و الفاظ را تغییر می‌داد:
از ابی نصر مروزی نیز نقل شده است که گفت:
کان یحدث بآخره من حفظه فیغیر ألفاظ الحدیث کأنه کان یحدث بالمعنی ولم یکن من أهل اللسان
تهذیب التهذیب ج۱۱/ص۱۱۴
او در اواخر (دوره نقل روایتش) از حفظ روایت می‌کرد ؛ پس الفاظ حدیث را تغییر می‌داد ؛ انگار که نقل به معنی می‌کند و از اهل زبان نبود (کلمات را تغییر می‌داد)
به سلف جسارت کرده شراب می‌خورد و به باطل فتوی می‌داد:
و از احمد بن حنبل نقل شده است که در مورد او گفت:
وسیل أحمد بن حنبل إذا اختلف وکیع وعبد الرحمن بن مهدی بقول من نأخذ؟ فقال عبد الرحمن یوافق أکثر و خاصة فی سفیان و عبد الرحمن یسلم منه السلف ویجتنب شرب المسکر و کان لا یری أن تزرع أرض الفرات.
قال ابن المدینی فی التهذیب وکیع کان فیه تشیع قلیل قال حنبل سمعت ابن معین یقول: رأیت عند مروان ابن معاویة لوحا فیه أسماء شیوخ: فلان رافضی، وفلان کذا، ووکیع رافضی.
فقلت له وکیع خیر منک قال منی قلت نعم فما قال لی شییا ولو قال شییا لوثب علیه أصحاب الحدیث
سیر أعلام النبلاء، ج ۹، ص ۱۵۴. میزان الاعتدال فی نقد الرجال ج۷/ص۱۲۷
از احمد بن حنبل در مورد وکیع و عبد الرحمن بن مهدی سوال شد ؛ که اگر این دو با هم اختلاف داشتند کلام چه کسی را قبول کنیم؟ پس پاسخ داد: عبد الرحمن بیشتر کلام درست می‌گوید و مخصوصا در مورد روایات سفیان ؛ و عبد الرحمن در مورد سلف بد نمی‌گوید و از نوشیدن مسکرات پرهیز می‌کند و کشاورزی در آب فرات را جایز نمی‌داند (اما وکیع خیر) ؛ ابن مدینی در تهذیب گفته است: او کمی شیعه گری داشت (به سلف جسارت می‌کرد) ابن حنبل می‌گوید از ابن معین شنیدم که می‌گفت: در نزد مروان بن معاویه کتابی دیدم که در آن نوشته بود فلانی (وکیع) رافضی است (به سلف جسارت می‌کند)، پس به او گفتم: وکیع از تو بهتر است ؛ گفت: از من بهتر است؟ گفتم آری
اما پاسخم را نداد، و اگر چیزی می‌گفت اصحاب حدیث بر وی پریده و او را می‌زدند.
موارد دیگری از شراب خوردن وی :
خطیب بغدادی از وی نقل می‌کند که شراب می‌خورد:
وکان یفطر علی نحو عشرة أرطال من الطعام ثم یقدم له قربة فیها نحو من عشرة أرطال نبیذ فیشرب منها ما طاب له علی طعامه ثم یجعلها بین یدیه ویقوم فیصلی ورده من اللیل وکلما صلی رکعتین أو أکثر من شفع أو وتر شرب منها حتی ینفذها ثم ینام
قرأت علی التنوخی عن أبی الحسن احمد بن یوسف بن یعقوب بن إسحاق بن البهلول الأنباری قال حدثنی أبی قال حدثنی جدی إسحاق بن البهلول قال قدم علینا وکیع بن الجراح فنزل فی المسجد علی الفرات فکنت أصیر إلیه لاستماع الحدیث منه فطلب منی نبیذا فجیته بمخیسة لیلا فأقبلت أقرأ علیه الحدیث وهو یشرب فلما نفذ ما کنت جیته به أطفأ السراج فقلت له ما هذا فقال لو زدتنا لزدناک.
أخبرنا بن الفضل أخبرنا دعلج أخبرنا احمد بن علی الأبار حدثنا محمد بن یحیی قال قال نعیم بن حماد تعشینا عند وکیع أو قال تغدینا فقال أی شیء تریدون أجییکم به نبیذ الشیوخ أو نبیذ الفتیان قال قلت تتکلم بهذا قال هو عندی أحل من ماء الفرات.
تاریخ بغداد ج۱۳/ص۵۰۲
او ده رطل (حدود پانزده کیلو) غذا می‌خورد و سپس برای او مشکی می‌آوردند که در آن ۱۵ کیلو شراب بود ؛ پس از آن مقداری که دوست داشت می‌نوشید ؛ و سپس آن را جلوی خویش قرار داده ایستاده نماز می‌خواند!!! هر زمان که دو رکعت می‌خواند یا بیشتر یا یک رکعت، دوباره از آن می‌نوشید تا اینکه مشک را خالی می‌کرد!!! سپس می‌خوابید...
وکیع به نزد ما آمده پس در مسجدی در کنار فرات جای گرفت ؛ من برای شنیدن روایت به نزد او می‌رفتم ؛ پس از من شراب خواست ؛ پس برای او شب هنگام شراب بردم و به او روی کرده روایت خواندم و او می‌نوشید ؛ وقتی که آنچه برای او آورده بودم تمام شد چراغ را خاموش کرده و گفت بس است!!! گفتم: برای چه؟ پاسخ داد: اگر تو بیشتر می‌آوردی ما هم بیشتر با تو روایت کار می‌کردیم!!!
...از نعیم روایت شده است که گفت: شام یا نهار را نزد وکیع خوردیم ؛ پس گفت: چه چیزی برای شما بیاورم؟ شراب پیرمردان را (شرابی سبک) و یا شراب جوانان را (سنگین)!!! گفتم: از شراب سخن می‌گویی؟ پاسخ داد: شراب نزد من از آب فرات گوارا تر است!!!
این شخص با چنین وضعیتی چون یکی از مراجع اصلی در بحث روایت به شمار می‌رود و روایات بسیاری در فضایل صحابه و احکام (طبق نظر اهل سنت) دارد، به همین جهت اشکالات او را به حساب نمی‌آورند و او را جزو مشایخ می‌دانند.
سفیان ثوری:
او تدلیس می‌نمود:
ذهبی در مورد او می‌گوید:
کان یدلس عن الضعفاء
میزان الاعتدال ج۳ص ۲۴۵ سفیان بن سعید
او از راویان ضعیف تدلیس می‌نمود (نام ایشان را از سند حذف می‌کرد و سند را به صورتی بیان می‌نمود که مورد قبول باشد)
از ابن مبارک نقل شده است که گفت:
حدث سفیان بحدیث، فجیتُهُ وهو یدلسه، فلما رآنی إستحیی، وقال: نرویه عنک
تهذیب التهذیب ج۴/ص۱۰۱ شماره ۱۹۹ سفیان بن سعید بن مسروق الثوری.
به سفیان روایتی را گفتم ؛ پس به نزد او آمدم در حالی که در سند این روایت تدلیس کرده (و آن را برای مردم از خودش و بدون ذکر من نقل می‌کرد تا چنین بیان کند که خود از راوی بزرگی روایت شنیده است) ؛ وقتی که من را دید خجالت کشید و گفت: (از این به بعد) از تو روایت خواهم کرد.
و از یحیی بن معین نقل شده است که گفت:
جَهد الثوری أن یدلسَ علیَّ رجلا ضعیفاً فما أمکنه
تهذیب التهذیب ج۱۱/ص۱۹۲ رقم ۳۵۹ یحیی بن سعید بن فروخ القطان
ثوری می‌خواست که روایتی را برای من از شخص ضعیفی روایت کرده و در آن تدلیس کند اما نتوانست (و من فهمیدم)
و نیز از یحیی نقل شده است که گفت:
لم یکن أحد أعلم بحدیث أبی إسحاق من الثوری وکان یدلس
الجرح والتعدیل ج۴/ص۲۲۵ رقم ۹۷۲ سفیان بن سعید بن مسروق الثوری
کسی به اندازه ثوری در مورد حدیث ابی اسحاق آگاهی نداشت اما او تدلیس می‌کرد.
حبیب بن أبی ثابت:
مدلس بود:
ابن حبان در مورد او گفته است:
کان مدلساً
تهذیب التهذیب ۲: ۱۵۶ رقم ۳۲۳حبیب بن أبی ثابت، تقریب التهذیب ص۱۵۰ رقم ۱۰۸۴ حبیب بن أبی ثابت
او مدلس بود.
ابن خزیمه نیز در مورد او همین سخن را می‌گوید:
تهذیب التهذیب ج۲ ص۱۵۶رقم ۳۲۳حبیب بن أبی ثابت
روایاتی دارد که نباید از آن ها پیروی کرد:
عقیلی در مورد او می‌گوید:
وله عن عطاء أحادیث لا یتابع علیها
تهذیب التهذیب ج۲ ص۱۵۶رقم ۳۲۳حبیب بن أبی ثابت
او از عطاء روایاتی دارد که نمی‌توان آن ها را پذیرفت.
قطان نیز در مورد او می‌گوید:
له غیر حدیث عن عطاء لا یتابع علیه ولیست بمحفوظة
همان
او روایاتی چند از عطاء دارد اما این روایات را نمی‌توان پذیرفت و در کتب ما موجود نیست.
بزرگان از روایت از او چشم پوشی کرده اند:
عقیلی در مورد او می‌گوید:
غَمَزهُ ابن عون
همان
ابن عون از او چشم فرو بسته است.
حکم تدلیس در نظر علمای اهل سنت:
چون در این سند دو نفر از راویان مدلس بودند، بد نیست حکم تدلیس را از نظر اهل سنت بدانیم:
عن الشافعی، قال: «قال شعبة بن الحجاج: التدلیس أخو الکذب... وقال غُنْدَر: سمعت شعبة یقول: التدلیس فی الحدیث أشد من الزنا، ولأن أسقط من السماء أحب إلی من أن أدلس... المعافی یقول: سمعت شعبة یقول: لأن أزنی أحب إلیّ من أن أدلّس» و...
الکفایة فی علم الروایة خطیب بغدادی: ص۳۹۵، دار الکتاب العربی بیروت.
از امام شافعی روایت شده است که شعبة بن حجاج می‌گفت: تدلیس برادر دروغ است ؛ و غندر نیز گفته است: تدلیس در روایت از زنا بدتر است ؛ و اگر از آسمان به زمین بیفتم، برای من راحت تر است از اینکه تدلیس کنم ؛ معافی می‌گوید: از شعبة شنیدم که می‌گفت: اگر زنا کنم برای من از تدلیس کردن دوست داشتنی تر است...
حال اهل سنت، چنین روایتی را در صحاح خویش آورده و به اسم اینکه این روایت در صحاح آمده است، مردم را مجبور به تخریب سنگ قبرها می‌نمایند و شیعه را به اصطلاح تخطیه می‌کنند.
أبو وایل تنها راوی این روایت:
او شفیق بن سلمة است که از دشمنان امیر مومنان بوده و جزو نواصب به شمار می‌رود. اهل سنت در حالی این روایت را از او به نقل از امیر مومنان می‌پذیرند که رسول خدا فرموده اند:
یا علی لایحبک إلاّ مؤمن، ولا یبغضک إلاّ منافق
مجمع الزواید ۹: ۱۳۳.باب منه جامع فیمن یحبه ومن یبغضه
ای علی هیچ کس تو را دوست نمی‌دارد مگر اینکه مومن است و هیچ کس جز منافقین تو را دشمن نمی‌دارد.
او عثمانی بود:
ابن ابی الحدید در مورد او می‌گوید:
کان عثمانیاً یقع فی علی (علیه السلام)
شرح نهج البلاغة ج ۴ص ۹۹ فصل فی ذکر المنحرفین عن علی
او عثمانی بود (کسانی که امیر مومنان را مسیول کشتن عثمان دانسته به حضرت جسارت می‌کردند) و به علی جسارت می‌نمود.
می گفت علی سبب بروز فاجعه شده است!!!
عن المداینی عن شعبة، عن حصین قلت لأبی وایل: أعلی أفضل أم عثمان؟ قال: علی إلی أن أحدث، فأمّا الآن فعثمان.
أنساب الأشراف ج ۶ ص ۱۰۲
از شعبه روایت شده است که حصین گفته است: به ابو وایل گفتم علی برتر است یا عثمان؟ گفت علی برتر بود تا زمانی که سبب بروز فجایع شد ؛ اما الان عثمان برتر است.
خلفای اسلام یا دین ندارند یا عقل:
عن الأعمش، قال لی أبو وایل: یا سلیمان، ما فی أمراینا هؤلاء واحدة من اثنتین، ما فیهم تقوی أهل لاسلام، ولا عقول أهل الجاهلیة.
سیر أعلام النبلاء: ۱۶۴/۴، تاریخ الإسلام: ۸۶/۶، تهذیب الکمال: ۵۵۳/۱۲.
اعمش می‌گوید: ابو وایل به من گفت: ای سلیمان ؛ در بین حاکمان ما یکی از دو چیز موجود نیست: یا تقوای مسلمانان و یا عقل مردمان جاهلی!!!
از حجاج دفاع می‌کرد!!!
قال ابن الزبرقان کنت عند أبی وایل فجعلت أسب الحجاج وأذکر مساویه، فقال: لا تسبه وما یدریک لعله قال: اللهم اغفر لی فغفر له!!!
حلیة الأولیاء ج ۴ ص ۱۰۲
ابن برقان می‌گوید: در نزد ابو وایل بودیم ؛ پس به حجاج (بن یوسف ثقفی یکی از معروفترین دشمنان اهل بیت و نواصب) فحش دادم و بدی‌های او را باز گو نمودم ؛ پس ابو وایل به من گفت: مبادا به او جسارت کنی، شاید گفته باشد خدایا من را ببخش و خدا نیز او را بخشیده باشد!!!
مسیول بیت المال ابن زیاد بود:
وکان عامل ابن زیاد لبیت المال.
سیر أعلام النبلاء: ج ۴ص ۱۶۶
او کارگزار ابن زیاد در بیت المال بود.
شراب می‌نوشید و لباس معصفر بر تن می‌کرد:
کان یشرب الجرّ - أی نبیذ الجر ویلبس المعصفر لا یری بذلک بأساً.
المعارف ص ۲۵۵.
او شراب جر می‌نوشید و لباس معصفر بر تن می‌کرد و این کار را جایز می‌دانست!!
این در حالی است که مسلم در صحیح خویش از علی بن ابی طالب روایت می‌کند که فرمود:
نهانی رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) عن التختم بالذهب... وعن لباس المعصفر.
صحیح مسلم: ۱۴۴/۶، ح ۵۳۳۱، کتاب الّلباس (والزینة)، باب النَّهْیِ عَنْ لُبْسِ الرَّجُلِ الثَّوْبَ الْمُعَصْفَرَ.
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم من را از انگشتر طلا به دست کردن و از... پوشیدن لباس معصفر نهی کردند.
اما این روایت جدا از اشکال سندی اشکال دلالی نیز دارد که به آن می‌پردازیم:
اشکال دلالی روایت:
الف) این روایت شاذ است:
این مضمون را تنها ابو الهیاج (حیان بن حصین) نقل کرده است و سیوطی در شرح نسایی می‌گوید:
لیس لأبی الهیّاج فی الکتب إلاّ هذا الحدیث الواحد.
ابو الهیاج در کتاب‌های روایی غیر از این یک روایت ندارد!!!
شرح سنن السناییج.. ص ۲۸۶. حاشیة السندی علی النسایی: ۸۸/۴.
ب) این دستور امیر مومنان چه زمانی صادر شده است؟
از ظاهر سخنان ابی الهیاج چنین به نظر می‌آید که ماجرای تسویه قبور برای زمان خلافت امیر مومنان بوده است ؛ که اگر چنین باشد، دو حالت برای این روایت متصور است:
الف) این قبور، مربوط به کفاری بوده است که در زمان خلافت امیر مومنان و گسترش کشور اسلامی، مسلمانان به آنجا رسیده بودند ؛ که در این صورت ربطی به قبور مسلمانان ندارد.
ب) این قبور مربوط به مسلمانان است: که این فرض طعنه بر خلفای گذشته به حساب می‌آید. زیرا باید چنین گفت که خلفای قبل، دستور به چنین کاری نداده و مسلمانان تا زمان امیر مومنان بر روی قبور خویش ساختمان می‌ساختند ؛ که این طعنه به خلفای سابق به حساب آمده و اهل سنت آن را نمی‌پذیرند.
ج) این روایت می‌گوید قبر را به صورت کوهان شتر در نیاورید، یعنی درست مخالف روش اهل سنت:
همانطور که در کتاب قاموس اللغة آمده است عرب به بلندی و نیز به کوهان شتر می‌گویند شرف ؛
القاموس ۳: ۱۶۲. مادة شرف
بنا بر این «شرف»، هم شامل هر گونه بلندی می‌شود و هم شامل چیز‌هایی که شبیه کوهان شتر باشد ؛ اما کلمه « سویته » که در روایت آمده است قرینه بر معنای دوم است ؛ زیرا اگر مقصود تخریب کردن باشد، باید در روایت می‌فرمودند «قبرا مشرفا الا خربته» اما فرموده اند «سویته» یعنی هموار کردم ؛ به عنوان مثال اگر کسی بگوید من راه را هموار کردم، به معنی خراب کردن راه و از بین بردن آن نیست ؛ بلکه به معنی بر طرف کردن پستی ها و بلندی‌های راه است.
و به عبارت دیگر در این روایت سه احتمال موجود است:
۱ ـ مقصود خراب کردن ساختمان‌های روی قبور باشد.
۲ ـ مقصود خراب کردن سنگ قبر ها و یکسان ساختن آن با زمین باشد
۳ ـ مقصود صاف کردن سطح قبر و از بین بردن حالت کوهانی روی آن باشد.
احتمال اول بر خلاف سیره صحابه و عموم مسلمانان است ؛ زیرا ایشان نه تنها ساختمان‌های روی قبور را خراب نکردند، بلکه بر روی قبور بسیاری از جمله قبر رسول خدا و... ساختمان ساختند.
احتمال دوم نیز قطعا باطل است ؛ زیرا اجماع شیعه و سنی بر آن است که مستحب است قبر به اندازه یک وجب از زمین بالاتر باشد.
بنا بر این تنها احتمال سوم باقی می‌ماند که بر ضد نظر مشهوراهل سنت است.
و عده ای از علمای اهل سنت نیز به چنین مضمونی تصریح کرده اند:
نووی نظر شیعه را تایید می‌کند:
وی می‌گوید:
إن السنّة أن القبر لا یرفع عن الأرض رفعاً کثیراً، ولا یُسّنم بل یرفع نحو شبر ویسطح.
المجموع للنووی ج ۱ ص ۲۲۹و ۵ص۲۹۵
شرح النووی علی صحیح مسلم ج۷/ص۳۶
تحفة الأحوذی ج۴/ص۱۳۰ باب ما جاء فی تسویة القبر
مستحب آن است که قبر از زمین بیش از یک وجب بالا نیاید و به صورت کوهان شتر نباشد، بلکه سطح آن صاف باشد و یک وجب از زمین بالا بیاید.
و نیز می‌گوید:
ظاهر المذهب أن التسطیح أفضل.
آنچه از مذهب به دست می‌آید آن است که صاف بودن سطح قبر بهتر است (از کوهانی بودن)
قسطلانی نظر شیعه را تایید می‌کند:
وی درابتدا می‌گوید:
السنّة فی القبر تسطیحه وانه لایجوز ترک هذه السنّة لمجرّد أنها صارت شعاراً للروافض، وانه لا منافاة بین التسطیح وحدیث أبی هیّاج... لأنّه لم یُرد تسویته بالأرض وانّما أراد تسطیحه جمعاً بین الأخبار
إرشاد الساری ج۲ص ۴۶۸
مستحب در مورد قبور آن است که سطحش صاف باشد ؛ و جایز نیست این مستحب را به این علت که علامت روافض (شیعیان) شده است ترک کنیم!!! و منافاتی بین صاف بودن سطح قبر و روایت ابی هیاج نیست... زیرا مقصود حضرت صاف کردن قبر با زمین نیست، بلکه مقصود صاف کردن روی آن است ؛ و این با جمع بین اخبار به دست می‌آید.
در مورد سیره صحابه و تابعین نیز در مورد بنای قبور و یا تجدید ساختمان آن ها بر خلاف این روایت، مدارک مستدل بسیار در کتب اهل سنت موجود است که ان شاء الله در بحثی جدا گانه به آن ها خواهیم پرداخت.
روایت دوم:
حَدَّثَنَا مُعَاوِیَةُ (بن عمرو) حَدَّثَنَا أَبُو إِسْحَاقَ عَنْ شُعْبَةَ عَنِ الْحَکَمِ عَنِ أَبِی مُحَمَّدٍ الْهُذَلِیِّ عَنْ عَلِیٍّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ
کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی جَنَازَةٍ فَقَالَ أَیُّکُمْ یَنْطَلِقُ إِلَی الْمَدِینَةِ فَلَا یَدَعُ بِهَا وَثَنًا إِلَّا کَسَرَهُ وَلَا قَبْرًا إِلَّا سَوَّاهُ وَلَا صُورَةً إِلَّا لَطَّخَهَا فَقَالَ رَجُلٌ أَنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ فَانْطَلَقَ فَهَابَ أَهْلَ الْمَدِینَةِ فَرَجَعَ فَقَالَ عَلِیٌّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَا أَنْطَلِقُ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ فَانْطَلِقْ فَانْطَلَقَ ثُمَّ رَجَعَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ لَمْ أَدَعْ بِهَا وَثَنًا إِلَّا کَسَرْتُهُ وَلَا قَبْرًا إِلَّا سَوَّیْتُهُ وَلَا صُورَةً إِلَّا لَطَّخْتُهَا
ثم قال رسول الله صلی الله علیه وسلم من عاد لصنعة شیء من هذا فقد کفر بما أنزل علی محمد صلی الله علیه وسلم
مسند أحمد: ج۱ ص ۸۷ ش ۶۲۲ ومسند الطیالسی: ۱۶، الحدیث: ۹۶، ۱۵۵، کنز العمال: ۱۳۶/۴.
رسول خدا در تشییع جنازه ای بودند ؛ پس فرمودند: کدام یک از شما به این شهر می‌رود تا در آن هیچ بتی نگذارد مگر آنکه آن را بشکند ؛ و هیچ قبری باقی نگذارد، مگر آنکه آن را هموار سازد ؛ و هیچ تصویری باقی نگذارد، مگر آنکه آن را آلوده کند (بپوشاند) ؛ پس شخصی گفت من چنین خواهم کرد ؛ پس به راه افتاد اما از مردمان شهر ترسید ؛ پس علی بن ابی طالب گفت من می‌روم ای رسول خدا ؛ پس به راه افتاد و سپس باز گشت و گفت: ای رسول خدا ؛ هیچ بتی را در آن برجا نگذاشتم مگر آنکه آن را شکستم ؛ و هیچ قبری نبود مگر آنکه آن را هموار ساختم ؛ و هیچ تصویری نبود مگر آنکه آن را آلوده کردم (پوشاندم).
سپس رسول خدا فرمودند: هرکس که دوباره یکی از این ها را بسازد، پس به آنچه بر محمد صلی الله علیه وآله وسلم نازل شده، کافر شده است.
پاسخ روایت دوم:
این روایت همان روایتی است که در سایت اشاره شده در سوال آمده است ؛ اما احتیاج به تضعیف ندارد ؛ زیرا خود اهل سنت آن را تضعیف کرده اند:
در ذیل همین روایت در مسند احمد با پاورقی شعیب الأرنوط آمده است:
تعلیق شعیب الأرنؤوط: إسناده ضعیف
مسند احمد ج ۱ ص ۸۷ ش ۶۵۷
نظر شعیب الارنؤوط: سند این روایت ضعیف است.
البانی نیز از مشهورترین علمای وهابی، این روایت را در دو کتاب خویش منکر شمرده و آن را جزو روایت ضعیف ذکر می‌کند:
ضعیف الترغیب و الترهیب ج ۲ ص ۱۴۸ شماره ۱۷۹۵
غایة المرام ج ۱ ص ۱۱۲ ش ۱۴۴
جدای از اشکالات دلالی که در این روایت، مانند روایت قبل موجود است.
/
مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)
