آیا بزرگداشت زادروز اولیای خدا، بدعت یا شرک است؟
گرامی داشت خاطره بندگان شایسته خدا، بسان برپایی یادواره‌ها و جشن میلاد آنان، گرچه از دیدگاه خردمندان، مسأله‌ای روشن است، لیکن به منظور رفع هر گونه شبهه‌ای در این زمینه، دلایل مشروع بودن آن را از نظر می‌گذرانیم:
1- برپایی مراسم، ابراز محبت است
قرآن کریم، مسلمانان را به دوستی پیامبر گرامی و اهل بیت آن حضرت دعوت می‌کند:
«قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی؛ (ای پیامبر) بگو از شما پاداشی جز دوستی خویشاوندانم نمی‌خواهم.»[1]
شکی نیست که برگزاری مراسم گرامی داشت اولیای الهی، جلوه‌ای از عشق و علاقه مردم به آنان است که از دیدگاه قرآن کریم مورد پذیرش است.
2- برپایی مراسم، تعظیم پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است
قرآن علاوه بر یاری رسول خدا، تجلیل از مقام وی را نیز به عنوان معیار رستگاری و سعادت، معرفی می‌کند.
«فَالَّذِینَ آمَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِیَ أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَـیِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ آنان که به پیامبر گرویدند و او را گرامی داشتند و یاریش نمودند و از روشنایی که بر وی فرو فرستاده شد پیروی کردند، رستگارانند.»[2]
از آیه یاد شده، به خوبی معلوم می‌شود که گرامی داشت رسول خدا از دیدگاه اسلام، مطلوب و پسندیده است و برگزاری مراسمی که خاطره شکوهمند پیامبر را همیشه زنده نگاه دارد واز مقام شامخ وی تمجید نماید، مورد خشنودی خداوند است. زیرا در این آیه، چهار صفت برای رستگاران بیان گردیده است:
الف: ایمان، «الذین آمنوا به؛ کسانی که به وی گرویدند.»
ب: پیروی از نور وی؛ «اتبعوا النور الذی انزل معه؛ از نوری که بر وی فرو فرستاده شد، پیروی نمودند.»
ج: یاری نمودن او؛ «و نصروه؛ او را یاری کردند.»
د: تعظیم و تجلیل از مقام پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)؛ «و عزروه؛ او را گرامی داشتند».
بنابراین احترام و تعظیم پیامبر نیز علاوه بر ایمان و یاری وی و پیروی از دستوراتش، امری ضروری است و بزرگداشت پیامبر گرامی، امتثال «وعزروه» می‌باشد.
3- برپایی مراسم، تأسی و پیروی از پروردگار است
خداوند در قرآن مجید، به تجلیل از پیامبر گرامی پرداخته، می‌فرماید:
«وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَک؛ آوازه تو را در جهان بلند کردیم.»[3]
در پرتو این آیه شریفه، معلوم می‌گردد که خدا می‌خواهد شکوه و جلال پیامبر در جهان گسترش یابد و خود نیز در لابه‌لای ایات قرآن، به تمجید از وی بر می‌خیزد.
ما نیز به پیروی از کتاب آسمانی خویش، با برگزاری یادواره‌های شکوهمند، از مقام والای آن اسوه کمال و فضیلت، تجلیل نموده واز این طریق، مراتب تأسی و پیروی خود را از پروردگار جهانیان، ابراز می‌داریم.
روشن است که هدف مسلمانان از این مراسم، جز بلند آوازه ساختن پیامبر گرامی چیز دیگری نیست.
4- نزول وحی، کمتر از نزول مایده نیست
قرآن مجید از زبان پیامبر خدا، عیسی(علیه‌السلام) چنین حکایت می‌کند:
«قَالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا مَآیِدَةً مِّنَ السَّمَاء تَکُونُ لَنَا عِیداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآیَةً مِّنکَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ؛ عیسی بن مریم عرض کرد: بارالها، پروردگارا! مایده‌ای از آسمان فرو فرست تا برای همه ما «عید» باشد و نشانه‌ای از جانب تو، و ما را روزی ده که بهترین روزی دهندگان تویی.»[4]
حضرت عیسی،از خدا درخواست می‌کند تا مایده‌ای آسمانی بر آنان نازل گردد و روز نزول آن را عید بگیرند.
اینک می‌پرسیم: در حالی که پیامبری گرامی، روزی را که مایده آسمانی – که موجب لذت بردن جسم انسان است - نازل گردید؛ عید بگیرد، اکنون اگر مسلمانان جهان در روز نزول وحی خدا و یا زاد روز پیامبر گرامی – که نجات بخش انسان‌ها و مایه حیات جوامع بشری است – مراسم جشنی برپا سازند و آن را عید بگیرند، مایه شرک یا بدعت است؟!
5- سیره مسلمانان
پیروان آیین اسلام، از دیرزمان به برپایی چنین مراسمی، که به منظور بزرگداشت خاطره پیامبر گرامی برگزار می‌گردد، مبادرت می‌ورزیدند.
حسین بن محمد دیار بکری، در «تاریخ الخمیس» چنین می‌نگارد:
«مسلمانان جهان، هماره در ماه ولادت پیامبر جشن می‌گیرند و ولیمه می‌دهند و در شب‌های آن ماه، صدقه می‌پردازند و ابراز شادمانی می‌کنند و به انواع نیکی‌ها جامه عمل می‌پوشانند و به خواندن یادنامه میلاد وی، اهتمام می‌ورزند، و رحمت‌ها و برکت‌های فراگیر او بر همگان آشکار می‌گردد.»[5]
با این بیان، حکم کلی جایز بودن و شایستگی مراسم گرامی داشت خاطره اولیای خدا از دیدگاه قرآن و سیره مسلمانان، به دست می‌آید بدین سان، بی پایگی سخن آنان که برپایی یادواره عزیزان درگاه خدا را بدعت دانسته‌اند، روشن می‌گردد؛ زیرا بدعت آن است که تجویز آن به صورت خصوصی یا کلی، از قرآن و سنت استفاده نشود، در حالی که حکم کلی مسأله یاد شده به روشنی از آیات قرآن و روش و سیره همیشگی مسلمانان، به دست می‌آید.
همچنین برپایی این مراسم، تنها به خاطر ابراز احترام و تجلیل از بندگان شایسته خدا و با اعتقاد به بندگی و نیازمندی آنان به پروردگار جهان صورت می‌گیرد.
بنابراین رفتار یاد شده با اصل توحید و یگانه‌پرستی کاملاً سازگار است.
بدین سان روشن می‌گردد گفتار کسانی که برپایی مراسم گرامی‌داشت اولیای الهی را موجب شرک و دوگانه پرستی دانسته‌اند، پایه و اساسی ندارد.
[1] - شوری، آیه 23.
[2] - اعراف،آیه 157.
[3] - انشراح، آیه 4.
[4] - مایده، آیه 114.
[5] - حسین بن محمد بن حسن دیار بکری، تاریخ الخمیس: ط بیروت، ج 1، ص 223.
موسسه بین المللی سبطین
