آیا حدیث «اصحابی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم» صحّت دارد؟
پاسخ:
از جمله روایاتی که اهل سنت در بسیاری از متون حدیثی، تفسیری، اصولی، فقهی و حتی در مناظره ها ومحافل علمی وعمومی اهل سنت در جهت اثبات مرجعیت صحابه و مشروعیت بخشیدن به خلافت خلفاء، مورد استناد قرار میگیرد روایت فوق میباشد که در این مجال در دو بخش(اجمالی و تفصیلی) به بررسی آن میپردازیم:
پاسخ اجمالی:
۱. این روایت اشکال سندی دارد.
۲. جمعی از علمای اهل سنت دانشگاه الازهر مصر بر عدم صحت این روایت فتوا داده اند.
۳. این روایت در برابر احادیث مشهور و متواتری است که در شان اهل بیت عصمت و طهارت صادر گردیده است.
۴. آیا معقول است که اصحاب امر به اقتداء به اصحاب شده باشند؟
۵. چگونه ممکن است تمسک به هر کدام از صحابه موجب هدایت باشد؟ صحابه ای که بعضی قاتل و بعضی مقتول، بعضی ظالم و بعضی مظلوم، بعضی لاعن وبعضی ملعونند و بخصوص با وجود انبوه اختلافات بین خلفاء به کدامیک اقتداء کنیم؟
۴. با مراجعه به یکی از سایتهای اینترنتی از اهل سنت نیز لیست بلندی در بطلان این روایت صادر گردیده که در پایان میآید.
پاسخ تفصیلی:
بررسی سندی:
در بررسی متون معتبر نزد اهل سنت عدم اعتبار این روایت به وضوح قابل اثبات است.
اسامی بعضی از افرادی که این روایت را تضعیف و ابطال نموده اند به شرح زیر است:
۱. در موسوعه دارقطنی آمده است:
وفیه (أصحابی کالنجوم، بأیهم اقتدیتم اهتدیتم)، أخرجه الدارقطنی فی (غرایب مالک)، والخطیب، فی الرواه عن مالک،… قال الدارقطنی لا یثبت عن مالک، ورواته مجهولون.
حدیث «اصحابی کالنجوم…» را دار قطنی در زمره غرایب مالک و خطیب در زمره راویان از مالک ذکر نموده…وسپس گفته:این روایت از مالک ثابت نمیباشد و تمام راویان آن مجهولند.
موسوعه أقوال الدارقطنی، ج۱۰، ص۸۲ جمع وترتیب: السید أبو المعاطی النوری المتوفی سنه ۱۴۰۱ ـ ۱۹۸۱ الدکتور محمد مهدی المسلمی، أشرف منصور عبد الرحمان، أحمد عبد الرزاق عید أیمن إبراهیم الزاملی، ومحمود خلیل، مصدر الکتاب: ملتقی أهل الحدیث www.ahlalhdeeth.com
۲. فتنی در تذکره میگوید:
ان اصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم”من نسخه نبیط الکذاب.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»از روایات نبیط کذّاب است
تذکره الموضوعات، الفتنی، ص ۹۸.
۳. ابن قیم جوزیه مینویسد:
وَأَمَّا مَا یُرْوَی عَنْ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ { أَصْحَابِی کَالنُّجُومِ بِأَیِّهِمْ اقْتَدَیْتُمْ اهْتَدَیْتُمْ } فَهَذَا الْکَلَامُ لَا یَصِحُّ عَنْ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»کلامی است که از رسول خدا صلی الله علیه وآله صادر نشده است.
إعلام الموقعین عن رب العالمین، ج۲ ص ۳۶۱ المؤلف: محمد بن أبی بکر أیوب الزرعی أبو عبد الله ابن القیم الجوزیه مصدر الکتاب: موقع الإسلام http://www.al،islam.com
۴. شوکانی مینویسد:
روی عنه صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أنه قال:”أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم”فهذا لم یثبت قط، والکلام فیه معروف عند أهل هذا الشأن، بحیث لا یصح العمل بمثله فی أدنی حکم من أحکام الشرع.
حدیث «اصحابی کالنجوم…» قطعا ثابت نیست بلکه آن سخن معروفی گردیده که عمل به آن در ساده ترین احکام شرع صحیح نمیباشد.
إرشاد الفحول إلی تحقیق الحق من علم الأصول، ج۲، ص ۱۸۸، المؤلف: محمد بن علی بن محمد الشوکانی (المتوفی: ۱۲۵۰هـ) المحقق: الشیخ أحمد عزو عنایه، دمشق، الناشر: دار الکتاب العربی، الطبعه الأولی ۱۴۱۹هـ، ۱۹۹۹م مصدر الکتاب: موقع المکتبه الرقمیه http://www.raqamiya.org
۵. زیعلی در کتاب تخریج الأحادیث والآثار الواقعه فی تفسیر الکشاف مینویسد:
هَذَا حَدِیث مَشْهُور وَأَسَانِیده کلهَا ضَعِیفَه لم یثبت مِنْهَا شَیْء.
این حدیث مشهور است وتمامی سندهای آن ضعیف است که هیچ یک از آن ها ثابت نشده است.
تخریج الاحادیث ج۲ص۲۳۰ محقق:عبد الله بن عبد الرحمن السعد، ناشر:دارابن خزیمه – الریاض، الطبعه: الأولی، ۱۴۱۴هـ
۶. ابن قدامه مقدسی میگوید:
قول النبی (صلی الله علیه وسلم):”أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم”لا یصح هذا الحدیث.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»حدیث صحیحی نمیباشد.
المنتخب من علل الخلال لعلل للخلال ج۱ ص۱۲للإمام العلامهموفّق الدین عبدالله بن أحمد بن محمّدالشهیر بـ:ابن قدامه المقدسی ملتقی أهل الحدیث www.ahlalhdeeth.com
۷. ابن حزم در باره این روایت دارد:
ان اصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم.، وأما الحدیث المذکور فباطل مکذوب.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»باطل و دروغ است.
الاحکام، ابن حزم، ج ۵، ص ۶۴۲، ۶۴۳
و در جای دیگر آورده است:
وأما قولهم:”أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم”، فحدیث موضوع.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»حدیثی جعلی است.
رسایل ابن حزم الأندلسی – ج۳ ص ۹۶ المؤلف: ابن حزم المحقق: إحسان عباس الناشر: المؤسسه العربیه للدراسات والنشر مصدر الکتاب: موقع الوراق http://www.alwarraq.com
۸. ابن حجر میگوید:
ان اصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم أخرجه الدارقطنی فی غرایب مالک و قال لا یثبت عن مالک. ورواته مجهولون.
حدیث «اصحابی کالنجوم…» را دار قطنی در زمره غرایب مالک آورده و گفته این روایت از مالک ثابت نیست و راویان آن مجهولند.
لسان المیزان، ابن حجر، ج ۲، ص ۱۳۷، ۱۳۸، مصدر الکتاب: موقع الوراق http://www.alwarraq.com
۹. ابو العز حنفی مینویسد:
ما یروی عن النبی صلی الله علیه وسلم أنه قال:”أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم فهو حدیث ضعیف، قال البزار: هذا حدیث لا یصح عن رسول الله صلی الله علیه وسلم، ولیس هو فی کتب الحدیث المعتمده”(باطل)
حدیث «اصحابی کالنجوم…» حدیثی ضعیف میباشد که بزاز گفته است این حدیث از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم صادر نگردیده و در هیچ یک از کتابهای حدیثی قابل اعتماد نیامده است.
شرح الطحاویه فی العقیده السلفیه، المؤلف: صدر الدین علی بن علی بن محمد بن أبی العز الحنفی تحقیق أحمد محمد شاکر، الطبعه: الأولی، الناشر: وزاره الشیون الإسلامیه والأوقاف والدعوه والإرشاد، المملکه العربیه السعودیه، تاریخ النشر: ۱۴۱۸هـ http://www.al،islam.com
۱۰. سخاوی این روایت را تضعیف نموده است و میگوید:
إن أصحابی بمنزله النجوم فی السماء، فأیما أخذتم به اهتدیتم… ضعیف جداً،
حدیث «اصحابی کالنجوم…» خیلی ضعیف است.
المقاصد الحسنه – سخاوی، ج۱ ص۱۴،http://www.alwarraq.com
۱۱. عجلونی در باره حدیث فوق میگوید:
إن أصحابی بمنزله النجوم فی السماء فأیما أخذتم به اهتدیتم، ومن هذا الوجه أخرجه الطبرانی والدیلمی بلفظه وفیه ضعیف.
روایت «ان اصحابی…» را طبرانی و دیلمی به این شکل آورده اند و حال آن که این حدیث ضعیف است.
کشف الخفاء، العجلونی، ج ۱، ص ۶۴، ۶۵
۱۲. مبارکفوری در تحفه میگوید:
ان اصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم… ضعیف جدا.
حدیث «اصحابی کالنجوم…» جدا ضعیف است.
تحفه الأحوذی، المبارکفوری، ج ۱۰، ص ۱۵۵، ۱۵۶
۱۳. ابن عبد البر در جامع البیان میگوید:
ان أصحابی کالنجوم فبأیهم اقتدیتم اهتدیتم وهذا مذهب ضعیف عند جماعه من أهل العلم وقد رفضه أکثر الفقهاء وأهل النظر ونحن نبین الحجه علیه.
حدیث «اصحابی کالنجوم…» این اعتقاد ضعیفی نزد گروهی از اهل علم است که اکثر فقها واهل نظر آن را رد کرده اند که ما دلیل بر رد آن را اقامه میکنیم.
جامع بیان العلم وفضله، ابن عبد البر، ج ۲، ص ۷۸
و در جای دیگر میگوید:
وهذا الکلام لا یصح عن النبی صلی الله علیه وسلم… والکلام أیضا منکر عن النبی صلی الله علیه وسلم… وهذا إسناد لا یصح… ولم یأمر أصحابه أن یقتدی بعضهم ببعض… هذا اسناد لا تقوم به حجه لأن الحرث بن غصین مجهول.
این کلامی است که از رسول اکرم صلی الله علیه وآله صادر نگردیده و صدور آن از رسول خدا انکار شده است و اسناد آن نیز صحیح نمیباشد و هرگز رسول خدا اصحابش را امر نکرده که بعضی از آنها به بعضی دیگر اقتداء کنند و این نسبتی است به رسول خدا که هیچ دلیلی بر آن قایم نمیباشد چون حرث بن غصین مجهول است.
جامع بیان العلم وفضله، ابن عبد البر، ج ۲، ص ۹۰، ۹۱
۱۴. ابو حیان مینویسد:
عن النبی صلی الله علیه وسلم: إنما مثل أصحابی کمثل النجوم أو کالنجوم، بأیها اقتدوا اهتدوا. وهذا کلام لم یصح عن النبی صلی الله علیه وسلم، رواه عبد الرحیم…عن ابن عمر عن النبی صلی الله علیه وسلم. وإنما أتی ضعف هذا الحدیث من قبل عبد الرحیم، لأن أهل العلم سکتوا عن الروایه لحدیثه. والکلام أیضاً منکر عن النبی صلی الله علیه وسلم ولم یثبت.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»کلامی است که از رسول خدا صلی الله علیه وآله صادر نشده و ضعف آن به خاطر روایت عبدالرحیم است چون اهل علم از روایت حدیثش ساکتند و نیز صدور چنین کلامی از رسول اکرم انکار شده و اثبات نگردیده است.
تفسیر البحر المحیط، أبو حیان محمد بن یوسف بن علی بن یوسف بن حیّان – ذیل آیه ۸۴ تا ۸۹ سوره نحل
۱۵. شنقیطی در تفسیر خود اضواء البیان میگوید:
وأما ما یروی عن النبی صلی الله علیه وسلم: «أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم» فهذا الکلام لا یصح عن النبی صلی الله علیه وسلم.وضعف الحدیث المذکور معروف عن أهل العلم.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»کلامی است که از رسول خدا صلی الله علیه وآله صادر نشده و ضعف این حدیث نزد اهل علم شناخته شده است.
تفسیر اضواء البیان، شنقیطی ج۱۴ ص۲۵
۱۶. عبد العزیز راجحی مینویسد:
حدیث (أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم).هذا ما یذکره أهل الأصول یستدلون به، والحدیث باطل لیس بصحیح سندا ومتنا أما من جهه السند فلیس فی شیء من دواوین السنه فهو حدیث ضعیف، قال البزار: هذا حدیث لا یصح عن رسول الله صلی الله علیه وسلم ولیس هو فی کتب الحدیث المعتمده فلا یحتج به أصلا، وأما معناه فمعناه فاسد.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»کلامی است که اصولیون آن را ذکر و به آن استدلال نموده اند در حالی که حدیثی باطل و از حیث سند و متن غیر صحیح و در هیچ یک ازکتابهای معتبرنیامده وآن حدیثی است ضعیف و بزاز گفته است: این حدیث از رسول اکرم صلی الله علیه وآله صادر نگردیده ودر هیچ یک از کتابهای حدیثی مورد اعتماد نیامده است.از اینرو اصلا قابل احتجاج نبوده و از حیث معنا هم فاسد میباشد.
شرح العقیده الطحاویه الشیخ عبدالعزیز الراجحی ج۱ ص۳۶۴،
۱۷. ابن الملقن متوفای ۸۰۴، مینویسد:
رُوِیَ أنَّه، صَلَّی الله عَلَیْهِ وَسلم، قَالَ: «أَصْحَابِی کَالنُّجُومِ بِأَیِّهِمْ اقْتَدَیْتُمْ [ اهْتَدَیْتُمْ ] ».هَذَا الحَدِیث غَرِیب لم یروه أحد من أَصْحَاب الْکتب الْمُعْتَمدَه.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»حدیث غریبی است که هیچ یک از صاحبان کتابهای مورد اعتماد آن را روایت ننموده اند.
البدر المنیر فی تخریج الأحادیث والأثار الواقعه فی الشرح الکبیر،ج۹ ص۵۸۴، المؤلف: ابن الملقن سراج الدین أبو حفص عمر بن علی بن أحمد الشافعی المصری (المتوفی: ۸۰۴هـ) المحقق: مصطفی أبو الغیط و عبدالله بن سلیمان ویاسر بن کمال، الناشر: دار الهجره للنشر والتوزیع، الریاض،السعودیه، الطبعه: الاولی، ۱۴۲۵هـ،۲۰۰۴م
۱۸. البانی از علمای معاصر وهابی میگوید :
(أصحابی کالنجوم فبأیهم اقتدیتم اهتدیتم) لا یصح: واه جدا وموضوع.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»صحیح نبوده و حدیثی پوچ و جعلی است.
صفه صلاه النبی صلی الله علیه وسلم ج۱ ص۴۹، المؤلف: محمد ناصر الدین الألبانی، الناشر: مکتبه المعارف للنشر والتوزیع، الریاض
۱۹. ابن تیمیه متوفای ۷۲۸، گفته است:
[ ۵۵ ](أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم) ضعیف باطل.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»حدیثی ضعیف و باطل است.
صفه الفتوی، أحمد الحرانی الحنبلی ج۱ ص۵۵ الکتاب: صفه الفتوی والمفتی والمستفتی، المؤلف: الإمام أحمد بن حمدان الحرانی الحنبلی، الناشر: المکتب الإسلامی – بیروت الطبعه: الرابعه – ۱۴۰۴ تحقیق: محمد ناصر الدین الألبانی
۲۰. در کتاب ابتهاج آمده است:
قوله أصحابی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم وهو حدیث ضعیف.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»حدیث ضعیفی است.
کتاب الابهاج فی شرح الابهاج قسم الفقفه الشافعی ج۲ ص۲۳۲
۲۱. محمد جمیل زینو از علمای بزرگ وهابی و استاد مدرسه علوم الحدیث مکه مکرمه میگوید:
(أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم) قال عنه المحدثون: إنه موضوع.
حدیث «اصحابی کالنجوم…» را محدّثان گفته اند: روایتی جعلی است.
مؤلفات الشیخ محمد بن جمیل زینو، ج۵ ص۳۶
همچنین در مجموعه ای از فتاوا ی علمای الازهر حدیث فوق را ردّ نموده است که بعضی از آنها به شرح ذیل است:
۱. قول النبی صلی الله علیه وسلم”أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم”وهو أیضا ضعیف وقیل موضوع،رواه الدارمی وغیره،وأسانیده ضعیفه.
حدیث «اصحابی کالنجوم…»ضعیف است و گفته شده که آن جعلی است و دارمی و غیر او آن را روایت نموده اند و سلسله سند آن ضعیف است.
فتاوی الأزهر ج۸ ص۲۰۹ المصدر: موقع وزاره الأوقاف المصریه http://www.islamic،council.com
۲. السؤال: هل من الحدیث ما یقال: أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم؟
الجواب: هذا حدیث ضعیف وقیل موضوع.
جواب: حدیث «اصحابی کالنجوم…»حدیث ضعیفی است.وگفته شده است:جعلی است.
فتاوی الأزهر – ج۸ ص۲۰۹ المصدر: موقع وزاره الأوقاف المصریه http://www.islamic،council.com
محمَّد بن إبراهیم بن عَبداللطِیف آل الشیخ مفتی مکه مکرمه ورییس قضات وشؤون اسلامی مینویسد:
أصحابی کالنجوم المعروف عند أَهل الحدیث حقاً أَنه لا یثبت سنده ولا یصلح للاحتجاج فلا تقوم به حجه.
درحدیث «اصحابی کالنجوم…»آنچه که به حق معروف در نزد اهل حدیث است این که این حدیث سند آن قابل اثبات نیست وصلاحیت برای احتجاج را نداشته و هیچ حجتی بر آن قایم نشده است.
فتاوی و رسایل الشیخ محمد بن إبراهیم آل الشیخ ج۲ ص۷.
انگیزه صدور روایت:
پس ازبررسی سندی روایت و نقل اقوال علمای اهل سنت در ضعف وجعل حدیث فوق چند سوال در این جا مطرح است:
۱. این روایت به چه هدف ومنظوری ساخته شده است؟
پاسخ: این روایت در برابر احادیث مشهور و متواتری جعل شده که در شان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام صادر گردیده است.
قال رسول الله صلی الله علیه وآله: النجوم امان لاهل الارض و اهل بیتی امان لامتی.
ستارگان مایه امنیت اهل زمین واهل بیت من مایه امنیت امت من هستند.
مستدرک حاکم ج۳ ص ۱۴۹
قال رسول الله صلی الله علیه وآله: اهل بیتی کالنجوم بایهم اقتدیتم اهتدیتم.
مستدرک حاکم ج۳ ص ۱۴۹
اهل بیت من چون ستارگانند که به هر کدام روی آورید هدایت میگردید.
مستدرک حاکم ج۳ ص ۱۴۹
قال رسول الله صلی الله علیه وآله:النجوم امان لاهل الارض من الغرق و اهل بیتی امان لامتی من الاختلاف فاذا خالفتهم قبیله من العرب اختلفوا فصارو حزب ابلیس.
همان گونه که ستارگان آسمان مایه هدایت مردم از گمراهی اند اهل بیت من هم مایه هدایت امت من در اختلافات هستند که اگر قومی از عرب با آن ها مخالفت ورزد از حزب شیطان گردیده است
مستدرک حاکم ج۳ ص ۱۴۹
۳. و چون باب جعل حدیث باز شد به این جا خواهند رسید که بگویند:
در تفسیر خازن آمده است:
وروی البغوی بسنده عن الحسن قال إن رسول الله صلی الله علیه وسلم قال: « مثل أصحابی فی أمتی کالملح فی الطعام لا یصلح الطعام إلاّ بالملح »
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند:اصحاب من چون نمک در غذا هستند که غذا بدون آن خوش طعم نخواهد شد.
تفسیرلباب التأویل فی معانی التنزیل، الخازن، أبو الحسن علی بن محمد بن إبراهیم بن عمر الشیحی، ذیل آیه ۵۹ سوره نساء.
اشکال دلالی حدیث:
بر فرض محال که حدیث فوق صحیح بوده و از رسول خدا صلی الله علیه وآله صادر شده باشد اما آیا در حالی که مخاطب این روایت، صحابه بوده اند چگونه ممکن است که آن حضرت صحابه را امر به اقتداء واهتداء به خود صحابه نموده باشند؟
و اگرتسلیم شده و چنین فرضی را بپذیریم باز هم این امر متوجه صحابه نسبت به تبعیت از اهل بیت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم خواهد بود. چون روایات مستفیضه و فراوانی داریم که آن حضرت صحابه را نسبت به تبعیت از اهل بیت خود امر میفرمودند. کما این که در حدیث شریف ثقلین چنین فرمودند. و چه ستارگانی از اهل بیت پیامبر بالا تر وبهتر برای اهتداء و اقتداء باشند؟
۳. همچنین این روایت با حکم عقل نیز منافات دارد چرا که چگونه ممکن است تمسک به هر کدام از صحابه موجب هدایت باشد؟ صحابه ای که بعضی قاتل و بعضی مقتول، بعضی ظالم و بعضی مظلوم، بعضی لاعن وبعضی ملعونند.
راستی با وجود انبوه اختلافات بین امیر المومنین علی بن ابی طالب علیهماالسلام وابوبکر وعمر و عثمان به کدامیک اقتداء کنیم؟
چرا که امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیهما السلام و عباس عموی پیامبر اکرم، ابوبکر و عمر را دروغگو، گناهکار، پیمان شکن و خاین میدانستند. به این عبارت دقت کنید مسلم در صحیحش میگوید:
فلمّا توفّی رسول اللّه صلی اللّه علیه وسلم، قال أبو بکر: أنا ولی رسول اللّه،… فقال أبو بکر: قال رسول اللّه صلی الله علیه وسلم: نحن معاشر الأنبیاء لا نورث، ما ترکناه فهو صدقه، فرأیتماه کاذباً آثماً غادراً خایناً،… ثمّ توفّی أبو بکر فقلت: أنا ولیّ رسول اللّه صلی اللّه علیه وسلم و ولی أبی بکر، فرأیتمانی کاذباً آثماً غادراً خایناً.
زمانی که رسول خدا صلی اللّه علیه (و آله) وسلم از دنیا رفت، ابوبکر گفت من جانشین رسول خدا هستم. أبو بکر گفت: رسول اللّه صلی الله علیه (وآله) و سلم فرموده است ما گروه پیامبران بعد از خود ارثی به جا نمیگذاریم، هر آن چه بعد از خود به جا میگذاریم صدقه است (و باید برای عموم مسلمین صرف شود) شما نظرتان این بود که ابوبکر در گفتارش درغگو، گناهکار، پیمان شکن و خاین است. سپس ابوبکر از دنیا رفت (بعد از مرگ او) من گفتم: من جانشین رسول خدا و ابوبکر هستم شما مرا هم مانند ابوبکر درغگو، گناهکار، پیمان شکن و خاین دانستید.
صحیح مسلم ج ۵ ص ۱۵۲، کتاب الجهاد باب ۱۵ حکم الفی حدیث ۴۹، فتح الباری ج ۶ ص ۱۴۴.
یا در جای دیگر بخاری میگوید:
ولکنّک استبددت علینا بالأمر وکنّا نری لقرابتنا من رسول اللّه صلی اللّه علیه وسلم نصیباً حتّی فاضت عینا أبی بکر…
امیرالمؤمنین علی علیه السلام به ابوبکر فرمود: تو در امر خلافت با ما مستبدانه برخورد نمودی و ما بواسطه قرابت و خویشاوندیمان با رسول خدا معتقدیم که حق و نصیبی در خلافت بعد از رسول خدا داریم (این سخنان را حضرت ادامه دادند) تا اشک از چشمان ابوبکر جاری شد.
صحیح البخاری: ج ۵ ص۸۲، کتاب المغازی، باب غزوه خیبر.
در صحیح مسلم آمده:
استبددت علینا بالأمر وکنّا نحن نری لنا حقّاً لقرابتنا من رسول اللّه صلی اللّه علیه وسلم…
امیرالمؤمنین به ابوبکر فرمود: تو در امر خلافت با ما مستبدانه برخورد نمودی و ما بواسطه قرابت و خویشاوندیمان با رسول خدا معتقدیم که حق خلافت بعد از رسول خدا از آنِ ماست.
صحیح مسلم: ج ۵ ص ۱۵۴، باب قول النبی صلی الله علیه وسلم لا نورث ما ترکنا فهو صدقه.
حال با توجه به این همه اختلاف بین امیر المومنین علی علیه السلام و بعضی از صحابه آیا در جنگ صفین این سوی میدان به معاویه و عمروعاص اقتداء کنیم ودر سپاه او باشیم یا سوی دیگر میدان و در سپاه امیرالمومنین علی علیه السلام؟ و حال آن که همه از صحابه بودند و آن گاه دیگر گروه حق و باطل معنی نخواهد داشت چون چه در سپاه حقّ وچه در سپاه باطل در هر دو حال اهل بهشت خواهی بود!!!
اگر به معاویه و عمرو عاص و طلحه وزبیر که همه از صحابه پیامبر بودند اقتداء کنی لازمه اش قتال و جنگ وستیز با امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیهما السلام و کشتن و به شهادت رساندن دو فرزند بزرگوارش امام حسن و امام حسین سیدا شباب اهل الجنه خواهد بود و جالب این که قاتل و مقتول و ظالم و مظلوم در بهشت و جنّت جای خواهند داشت!!!
از یک سو با اقتداء به طلحه وزبیر و بعضی مشوّقین این دو که عوامل قتل عثمان بودند هدایت یافته ایم و از سوی دیگر با اقتداء به کسانی که پیراهن عثمان را بر نیزه کردند و به خون خواهی او بر خاستند و در هر گروه هم که باشیم فرق نمیکند چون در هر حال به صحابه پیامبر اقتداء کرده ایم!!!
گاهی با اقتداء به صحابی چون خالد بن ولید قتل مومنی بی گناه و مظلوم چون مالک بن نویره صحابی دیگر رسول خدا و زنا نمودن با همسر او در همان شب وگاهی با اقتداء به حکم بن ابی العاص استهزاء و تمسخر رسول خدا و گاهی با اقتداء به فرزندش مروان و گاهی بسر بن ارطاه کشتار دیگران جایز خواهد بود. وگاهی با اقتداء به سمره بن جندب و قدامه بن مظعون شرب خمر و میگساری و هزاران فسق و فجور دیگر که بعضی از صحابه مرتکب بودند حلال خواهد بود ودر هر حال تو به صحابی پیامبر اقتداء کرده ای و رستگار گشته ای و جایگاهت نیز در بهشت خواهد بود!!!
استعلام روایت از سایتهای اهل سنت:
در پایان توجه کاربران رایانه و اینترنت را به نتیجه جستجو در یکی از سایتهای اهل سنت در باره همین حدیث با این آدرس http://dorar.net/hadith.php جلب مینماییم:
۲۴۳۱۹۶، إنما مثل أصحابی کمثل النجوم أو أصحابی کالنجوم فأیها اقتدوا اهتدوا
الراوی: عبدالله بن عمر ، خلاصه الدرجه: لا یصح ، المحدث: البزار ، المصدر: جامع بیان العلم وفضله ، الصفحه أو الرقم: ۲/۹۲۴
۱۸۰۲۲۰، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: باطل مکذوب ، المحدث: ابن حزم ، المصدر: أصول الأحکام ، الصفحه أو الرقم: ۲/۶۱
۱۵، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: جابر بن عبدالله ، خلاصه الدرجه: موضوع ، المحدث: ابن حزم ، المصدر: أصول الأحکام ، الصفحه أو الرقم: ۲/۲۵۱
۲۴۳۱۹۹، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: جابر ، خلاصه الدرجه: إسناده لا تقوم به حجه ، المحدث: ابن عبدالبر ، المصدر: جامع بیان العلم وفضله ، الصفحه أو الرقم: ۲/۹۲۵
۱۶۸۳۴۸، أهل بیتی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: إبراهیم بن نبیط ، خلاصه الدرجه: [من روایه أحمد بن إسحاق وفیها بلایا] ، المحدث: الذهبی ، المصدر: میزان الاعتدال ، الصفحه أو الرقم: ۱/۸۲
۱۶۶۰۷۰، أصحابی کالنجوم من اقتدی بشیء منها اهتدیتم
الراوی: أبو هریره ، خلاصه الدرجه: [هذا] من بلایا جعفر الهاشمی ، المحدث: الذهبی ، المصدر: میزان الاعتدال ، الصفحه أو الرقم: ۱/۴۱۳
۱۷۹۱۱۲، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: غریب لم یروه أحد من أصحاب الکتب المعتمده وله طرق ، المحدث: ابن الملقن ، المصدر: البدر المنیر ، الصفحه أو الرقم: ۹/۵۸۴
۱۴۷۹۳۰، أصحابی کالنجوم من اقتدی بشیء منها اهتدی
الراوی: أبو هریره ، خلاصه الدرجه: [فیه] جعفر بن عبد الواحد الهاشمی: واه ، المحدث: ابن الملقن ، المصدر: البدر المنیر ، الصفحه أو الرقم: ۹/۵۸۵
۱۴۷۹۲۹، ما لم تؤتوا به من کتاب الله ولم یکن منی سنه فإلی أصحابی فإنهم کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: جابر بن عبدالله ، خلاصه الدرجه: [فیه] جمیل بن یزید لا أعرفه ، المحدث: ابن الملقن ، المصدر: البدر المنیر ، الصفحه أو الرقم: ۹/۵۸۵
۱۷۳۷۱۹، أصحابی کالنجوم بأیهم أخذتم بقوله اهتدیتم
الراوی: عبدالله بن عمر ، خلاصه الدرجه: [فیه] حمزه بن أبی حمزه: واه ، المحدث: ابن الملقن ، المصدر: البدر المنیر ، الصفحه أو الرقم: ۹/۵۸۵
۲۴۱۶۶۱، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: عبدالله بن عمر و عمر بن الخطاب و أبو هریره ، خلاصه الدرجه: أسانیدها کلها ضعیفه ، المحدث: ابن الملقن ، المصدر: خلاصه البدر المنیر ، الصفحه أو الرقم: ۲/۴۳۱
۱۷۹۲۸۷، أصحابی کالنجوم فبأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: مشهور روی من طرق ولا یثبت منها شیء ، المحدث: ابن القیم ، المصدر: أعلام الموقعین ، الصفحه أو الرقم: ۲/۱۳۳
۱۶۴۵۳۵، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: جابر بن عبدالله ، خلاصه الدرجه: [فیه] سلام المداینی قال ابن طاهر ضعیف ، المحدث: الزیلعی ، المصدر: تخریج الکشاف ، الصفحه أو الرقم: ۲/۲۳۰
۵۷۰۲۸، أصحابی کالنجوم بأیهم أخذتم اهتدیتم
الراوی: جابر بن عبدالله ، خلاصه الدرجه: إسناده ضعیف من أجل حمزه فقد اتهم بالکذب ، المحدث: العراقی ، المصدر: مختصر المنهاج ، الصفحه أو الرقم: ۵۵
۱۱۵۷۲۴، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: جابر بن عبدالله ، خلاصه الدرجه: مرفوع [وفیه] سلام بن سلیم ضعیف ، المحدث: ابن حجر العسقلانی ، المصدر: الکافی الشاف ، الصفحه أو الرقم: ۱۶۱
۱۳۴۴۵۱، أصحابی کالنجوم، بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: عبدالله بن عمر ، خلاصه الدرجه: [فیه] حمزه ضعیف جدا [وروی من طریقین الأولی فیها من لا یعرف والأخری فیها کذاب وبإسناد آخر عواه عن أنس] ، المحدث: ابن حجر العسقلانی ، المصدر: تلخیص الحبیر ، الصفحه أو الرقم: ۴/۱۵۶۷
۱۸۱۴۴۴، حدیث أصحابی کالنجوم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: روی من طرق غیر طریقه، فإنه بإسناده مختلق ، المحدث: ابن حجر العسقلانی ، المصدر: لسان المیزان ، الصفحه أو الرقم: ۳/۲۰۸
۲۰۴۰۲۵، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: تکلم فیه العلماء فإنه من روایه ابن عبد الواحد الهاشمی وکلامهم فی تضعیفه واسع ، المحدث: الصنعانی ، المصدر: العده علی الإحکام ، الصفحه أو الرقم: ۳/۳۸۰
۱۹۱۴۲۷، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: عبدالله بن عمر ، خلاصه الدرجه: فیه حمزه النصیبنی ضعفوه وغیره من الضعفاء ، المحدث: الصنعانی ، المصدر: العده علی الإحکام ، الصفحه أو الرقم: ۱/۲۰
۱۱۵۹۱۹، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: فیه مقال معروف ، المحدث: الشوکانی ، المصدر: إرشاد الفحول ، الصفحه أو الرقم: ۱/۲۸۴
۱۲۱۵۶۰، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: جابر بن عبدالله و ابن عباس ، خلاصه الدرجه: صرح أیمه الجرح والتعدیل بأنه لا یصح منها شیء، وأن هذا الحدیث لم یثبت عن رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم ، المحدث: الشوکانی ، المصدر: الفتح الربانی ، الصفحه أو الرقم: ۵/۲۱۷۹
۱۸۱۷۶۳، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: فیه مقال ، المحدث: الشوکانی ، المصدر: الفتح الربانی ، الصفحه أو الرقم: ۴/۱۷۰۲
۱۷۴۱۰۵، أصحابی کالنجوم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: فیه مقال ، المحدث: الشوکانی ، المصدر: الفتح الربانی ، الصفحه أو الرقم: ۱/۲۱۴
۱۹۵۰۰۱، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: فی إسناده جعفر بن عبد الواحد الهاشمی قال فیه الدارقطنی یضع الحدیث ، المحدث: الشوکانی ، المصدر: عقود الزبرجد ، الصفحه أو الرقم: ۱۲۴
۸۷۲۱۸، أهل بیتی کالنجوم، بأیهم اقتدیتم ؛ اهتدیتم
الراوی: نبیط بن شریط ، خلاصه الدرجه: موضوع ، المحدث: الألبانی ، المصدر: السلسله الضعیفه ، الصفحه أو الرقم: ۶۲
۴۰۹۶، أصحابی کالنجوم، بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی: جابر بن عبدالله ، خلاصه الدرجه: موضوع ، المحدث: الألبانی ، المصدر: السلسله الضعیفه ، الصفحه أو الرقم: ۵۸
۱۸۸۷۰۷، أصحابی کالنجوم، بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: باطل ، المحدث: الألبانی ، المصدر: شرح الطحاویه ، الصفحه أو الرقم: ۴۶۸
۱۷۹۸۰۴، أصحابی کالنجوم ؛ فبأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: موضوع ، المحدث: الألبانی ، المصدر: صفه الصلاه ، الصفحه أو الرقم: ۵۹
۱۸۱۷۳۶، أصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم
الراوی:، ، خلاصه الدرجه: باطل ، المحدث: الألبانی ، المصدر: صفه الفتوی ، الصفحه أو الرقم: ۵۵
۱۰۴۴۱۹، سألت ربی عن اختلاف أصحابی من بعدی؟ فأوحی إلی: یا محمد! إن أصحابک عندی بمنزله النجوم فی السماء، بعضها أقوی من بعض، ولکل نور، فمن أخذ بشیء مما هم علیه من اختلافهم ؛ فهو عندی علی هدی، قال: وأصحابی کالنجوم ؛ فبأیهم اقتدیتم اهتدیتم.
الراوی: عمر بن الخطاب ، خلاصه الدرجه: باطل و إسناده واهٍ جدا ، المحدث: الألبانی ، المصدر: مشکاه المصابیح ، الصفحه أو الرقم: ۵۹۶۴
گروه پاسخ به شبهات
مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)