آیت الله سید محمدباقر درچه‌ای
مرجع عالیقدر و زاهد وارسته آیت الله العظمی علامه سید محمدباقر درچه‌ای، در سال 1264 هجری قمری در درچه اصفهان به دنیا آمد. پدرش سید مرتضی از واعظان وارسته آن دیار محسوب میشد.
تحصیل و تدریس
مرحوم درچه‌ای با سپری شدن دوران کودکی، با توجه به استعداد و هوش ذاتی که داشت، توانست پس از گذراندن مراحلی از فقه و اصول در محضر پدرش در 13 سالگی به تحصیل در حوزه علمیّه اصفهان روی آورد و با موفقیت مدارج علمی را طی کند و از محضر اساتید بزرگ اصفهان استفاده نماید. همچنین ایشان توانست در علوم رایج آن زمان مثل: منطق، معانی، بیان، حساب و هندسه، هییت و نجوم، طب، فلسفه و عرفان، محققانه به پیش برود.
علامه سید محمدباقر بعد از اینکه از اساتید اصفهان کسب علم نمود برای ادامه تحصیل در سال 1291 قمری به نجف اشرف مشرف شد و حدود دوازده سال در آن دیار از بزرگان علم و معرفت به کسب علم پرداخت.
سرانجام این عالم بزرگوار در سال 1303قمری به موطن خود بازگشت و در اصفهان به تدریس و تبلیغ پرداخت. علّامه سید محمّد باقر درچه‌ای در مدرسه نیم آور به تدریس آموخته‌های خود پرداخت. حضور استادان با سواد و باتقوایی همچون ایشان سبب شد تا مردم فرزندان خود را برای تحصیل در این حوزه تشویق کنند. علّامه درچه‌ای به اتفاق آخوند عبدالکریم گزی، در این مدرسه فقه و اصول تدریس می‌کردند و شور و حرارت ویژه‌ای در بین طلاب ایجاد کرده بودند.
اساتید
اساتید این مرجع عالیمقام عبارتند از: مولی محمّد معروف به میرزا ابوالمعالی، میرزا محمّدحسن نجفی اصفهانی، حاج شیخ محمّدباقر نجفی، میرزا محمّدباقر موسوی خوانساری چهار سوقی، آیت الله سید حسین کوه کمری، میرزای شیرازی، میرزا حبیبالله رشتی و بسیاری از بزرگان دیگر.
شاگردان
شاگردان این مدرس سختکوش نیز همگی از بزرگان و علمای به نام تاریخ شیعه هستند که برخی از این فضلاء عبارتند از: آیتالله شهید سید حسن مدرس، آیتالله العظمی حاج سید حسین بروجردی، آیتالله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی، آیتالله حاج میرزا علی آقا شیرازی، آیتالله حاج آقا رحیم ارباب، مرحوم آقا نجفی قوچانی، آیتالله سید عبدالحسین طیب، سید محمّد علی ابطحی،، میرزا مهدی بید آبادی اصفهانی، سید فخر الدین خوانساری، محمّد علی یزدی و بسیاری از بزرگان دیگر.
تألیفات
از این عالم بزرگ و مرجع عظیم الشأن آثار گرانمایهای نیز به یادگار مانده است که برخی از این تألیفات عبارتند از: یک دوره فقه و اصول،، حاشیه بر متاجر شیخ انصاری، حاشیه بر مناسک، رساله‌ای در جبر و تفویض، حواشی بر رساله عملیه، حاشیه‌ای برمکاسب شیخ انصاری، رساله عملیه، حاشیه بر اصول دین، تقریرات اصولیه و دیگر کتب ارزشمند.
جدیت در درس
چنانچه در گفتار شاگردان این مرد بزرگ آمده است در عرض حدود چهل سال تدریس مرحوم درچه‌ای حتی یکروز نشده است که ایشان درس را تعطیل کنند. چنانچه یکی از شاگردان ایشان میگوید:"بر سر درس بودیم و استاد سخن میپرداخت ناگهان مردی روستایی از اهل محل آقا درحاشیه مجلس درس پیدا شد و شروع کرد جویده جویده و به تمجمج مطالبی را عنوان کردن، ناگهان استاد سر خود را بلند کرد و گفت: والدهام مرحوم شدهاند؟ خدا بیامرزدشان، مرد روستایی به اشاره سر پاسخ مثبت داد همه فهمیدند که استاد مادر خود را ازدست داده است ولی درس هم چنان ادامه یافت. البته پس از ختم درس آقا رفت که به وظایف خود عمل کند."
همچنین آیتالله عبد الحسین طیب در باب جدیت و نظم مرحوم درچه‌ای میگوید:"یازده سال در درس خارج آقا سید محمد باقر درچه‌ای شرکت کردم، درتمامی این مدت فقط یک بار درس ایشان تعطیل شد که در آن همچارهای نبود، زیرا یک روز درس اول را گفته بود که خبر آوردند برادر شما آقا سید محمد حسین درچه‌ای فوت کرده است، آقا فرمود خدا رحمتش کند، خواست درس دوم را شروع کند که گفتند: آقا ایشان وصیت کرده است، شما بر جنازهاش نماز بگذارید، ازاین روی ناچار شدند و درس را تعطیل کردند."
زهد استاد
حالات و رفتار این بزرگوار و مراتب زهد و قدس و تقوای کم نظیراو همواره در تربیت اخلاقی دانشوران با استعداد تأثیر شگرف و ژرف داشته است. اگر چیزی از این فقیه بزرگوار می‌پرسیدند و او نمی‌دانست با صراحت اظهار می‌داشت: نمی‌دانم. و این لفظ را بلند می‌گفت تا شاگردان یاد بگیرند، عارشان نیاید.
همچنین برخی گفتهاند مرحوم آیتالله درچه‌ای در قنوت نماز شب دعای ابوحمزه ثمالی را با حالت ایستاده میخواند.
وفات یا شهادت
سرانجام این مرجع بزرگوار و فقیه سترگ در بیست و هشتم ربیع الثانی سال 1342 هجری قمری در سن 78 سالگی در درچه اصفهان از دنیا رفت. علت درگذشت ایشان را برخی سکته مغزی و برخی نیز اینطور نوشتهاند که این مرد عمل توسط مزدوران رضاشاه به شهادت رسیده است.
بعد از رحلت مرحوم آیت الله درچه‌ای، بدن مطهرشان به اصفهان منتقل شد و بعد از تشییع باشکوهی، پیکر پاکشان در تخت فولاد اصفهان و جلوی قبر مطهر ملاعبدالکریم گزی به خاک سپرده شد.
منابع
گنجینه دانشمندان، محمدشریف رازی، کتابفروشی اسلامیه، تهران.
شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد، انتشارات زوار.
پاسدار اسلام، شماره دویست و یازدهم.
سایت ابنا
