این مقاله در ۶ قسمت ارایه خواهد شد. برای یادآوری در هربخش چکیده و مقدمه و خلاصهای از سرفصل‌های گذشته تکرار خواهند شد. در قسمت اول از موضوعیت رجوع به امام در حج مطالبی بیان شد. زیارت خداوند زیارت حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و زیارت امام به عنوان تمامیت حج مطالبی بود که در شماره قبل بررسی گردید.
چکیده: انگیزه‌ی نگارش این مقاله گفتگویی است که نویسنده با یکی از حجاج بیت الله الحرام داشته است که وی رجوع و یاد امام معصوم در حج را منتفی قلمداد نموده است. در این مقاله با توجه به روایات متعدد و متواتر بیان شده است که رجوع به امام علیه‌السلام در حج رکن اساسی این سفر بوده در رشد معنویت زایر بسیار مؤثر است. رجوع به امام در هر حالتی موضوعیت دارد چه امام زنده و قابل رویت باشند و چه قابل رویت و یادر قید حیات ظاهری نباشند. این مقاله در واقع در مقام تبیین این حدیث امیر‌مؤمنان علیه‌السلام است که فرمودند: هنگامی که به سوی بیت الله الحرام خارج می‌شوید به رسول خدا (به قصد زیارت) نزدیک شوید که ترک زیارت پیامبر‌اکرم صلی‌الله علیهوآله جفا می‌باشد و شما مامور به این زیارت هستید و نیز به قبوری که خداوند شما را ملزم به رعایت حقشان فرموده نزدیک شوید و رزق را نزد آن طلب نمایید.
مقدمه:
بیت الله الحرام محلی است برای پرواز روح و تقرب به خداوند متعال و در آن ظرفیت‌های متعددی وجود دارد که عدم شناخت آن‌ها باعث محرومیت از نورانیت ومعنویت حج می‌شود.
در یکی از سفرها در بیت الله الحرام در خدمت دوستی بودم وسخن از اهل بیت علیهمالسلام به میان آمد. ایشان (به این مضمون) گفتند که در این سفر لازم نیست یادی از امامان معصوم علیهم-السلام مطرح شود و این جا باید فقط به یاد خدا و متوجه خانه کعبه بود. این سخن برای نویسنده انگیزه‌ای شد که موضوع را بررسی نماید و با توجه به این‌که سؤال کننده خود شیعه بوده و در این باره کم‌اطلاع بود با استفاده از منابع شیعی موضوع را به صورت کلی‌تر بررسی نماید. بنابراین مخاطب این مقاله تنها شیعیان هستند و در واقع سخنی درون گروهی محسوب می‌شود. هم‌چنین در این مقاله به موضوع توسل و کمک خواستن از دیگران اشاره نخواهد شد. این مقاله با توجه به آنچه از انگیزه‌ی نوشتن آن مطرح شد به این سؤالات پاسخ خواهد‌داد که اولاً: رجوع به امام در حج موضوعیت دارد یا خیر و پس از آن بسط پیدا کرده به دو سؤال دیگر خواهد پرداخت که ثانیاً: مصادیق رجوع به امام چیست و ثالثاً: رجوع به امام علیه‌السلام چه پیامد‌هایی برای حاجی دارد در خلال بررسی دو سؤال آخر موضوع اول نیز تقویت خواهد شد.
مصادیق رجوع به امام
رجوع به امام علیه‌السلام در زمان‌های مختلف مصادیق مختلفی دارد که می‌توان به ترتیب ذیل از آنان نام برد:
۱-رجوع به امام زنده و قابل رؤیت
۲-رجوع به امام زنده و غیر قابل رؤیت
۳-رجوع به امامی که جسم ظاهری ایشان در قید حیات ظاهری نیست.
۲-۱- رجوع به امام زنده و قابل رؤیت
ابتدا حالتی را ذکر می‌کنیم که زایر در حالی به حج مشرف شده که امام معصوم در قید حیات و در دسترس مردم بوده شاید در حج هم تشریف داشته باشند. در این حال وظیفه هر مسلمانی این است که به حضور امام علیه‌السلام رسیده ایشان را زیارت کند. امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند:
"تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَامِ"(۱۰)
یعنی تمامیت حج به لقاء و دیدار با امام است. پس اگر کسی بیت را زیارت کند ولی امام علیه-السلام را زیارت نکند حج او ناقص است و به حد کمال خود نرسیده است. اگرچه با پایان یافتن مناسک حج حد واجب مراسم به پایان رسیده ولی نمره و امتیاز آن پایین است. ولی هنگامی که با امام علیه‌السلام دیدار کرد ارزش حجش بسیار بالاتر رفته نورانیت و در نتیحه ثواب بسیار بالاتری عاید او خواهد شد. در حدیث دیگری امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
إِذَا حَجَّ أَحَدُکُمْ فَلْیَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِیَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ تَمَامِ الْحَجِ(۱۱)
هنگامی که یک نفر از شما حج بهجا آورد آن را با زیارت ما ختم نماید چرا که زیارت ما از تمامیت حج است.
۲-۲- جوع به امام زنده و غیرقابل رؤیت
اگرامام علیه‌السلام را به سهولت نتوان دید چه باید کرد مثلاً در زمان امام کاظم علیه‌السلام که حضرت‌شان در زندان بودند یا در حال حاضر که امام مهدی علیه‌السلام غایب هستند به این احادیث چگونه باید عمل کرد
لقاء امام علیه‌السلام در زمان غیبت غیر ممکن نیست و بسیاری از مؤمنین در این مکان‌های مقدس تشرف حضور به حضرت‌شان پیدا کرده‌اند که برخی ازحکایات آن در کتبی مثل ملاقات با امام زمان علیه‌السلام در مکه و مدینه منتهی الامال نجم ثاقب و... آمده است.
البته این دیدار شرایطی دارد و برای هر کسی ایجاد نمی‌شود. این مقاله برخی شرایط محقق شدن این دیدار را با تکیه بر این اصل برمی‌شمرد که: اگر توفیق و خواست الهی محقق شود هر سیاه‌رویی خواهد توانست امام را ببیند و البته این شروط نه تنها قطعی نیستند بلکه در صورت محققشدن آن‌ها الزام فلسفی به وجود نمی‌آورند. ولی به هرحال شروط مورد پیشنهاد مقاله به این شرح بیان می‌گردند:
یک شرط این لقاء پاکی از آلودگی‌ها است. کسانی که مایلند به میهمانی بزرگ دیدار حضرت وارد شوند باید قبل از شروع سفر پاکی و سنخیتِ با حضرت را در خود ایجاد کنند. ایشان خود در توقیعی در تاکید بر لزوم ترک گناهان برای دیدار حضرت‌شان می‌فرمایند:
"اگر شیعیان ما که خداوند برای طاعتش توفیقشان دهد در وفای به عهدی که داشتند یکدل و مجتمع بودند برکت دیدار با ما از آنان به تاخیر نمی افتاد و بهزودی سعادت دیدار ما به آن‌ها می‌رسید. پس ما را از آنان محبوس نمی‌کند مگر اعمال زشتی که از آنان به ما می‌رسد."(۱۲)
اگر مشتاقیم که از امام مهربان‌مان دور نمانیم باید قبل از تشرف به حج اعمال زشتی را که از ما صادر می‌شود ترک کرده بر آن‌ها استغفار نماییم. وچه زیباست که وقتی به میقات می‌رسیم هنگام احرام قصد کنیم که خدایا من تمام آن چیزهایی که قلب امامم را به درد می‌آورد برای همیشه برخودم حرام می‌کنم و تو نیز مرا مدد فرما که بر این عهد استوار باشم. و زیباتر آن‌که همان‌طور که خود مولا فرموده‌اند تمامی کاروان براین عهد یکدل و مجتمع شوند و همگی تصمیم بگیرند که برای رضایت مولایشان دیگر گرد هیچ حرامی نگردند.
شرط دیگر داشتن محبت و دغدغه نسبت به ایشان و ناراحتی از دوری ایشان است. این ایجاد به معنای تصنعی آن نیست بلکه تذکر به یک حالت درونی و فطری است. این دوحالت و یقین به این‌که حضرت‌شان قطعاً در حج تشریف دارند زایر محب را برمی‌انگیزاند که با جستجوی امام و تشرف خدمت ایشان امضای تمامیت حج خود را از امیرالحاج ارواحنا فداه بگیرد. برای این که آتش محبت حضرت‌شان در دل زایرین محترم شعله‌ور شود بسیار مناسب است که روحانیون محترم کاروان‌ها توضیح دهند که: اولاً تمام نعمت‌هایی که از جانب خداوند متعال به آنان می‌رسد ازجمله توفیق حج و همه عباداتی که در این مسیر انجام می‌دهند به واسطه آن حضرت است. امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند:"ما سبب خلق مردم و سبب تسبیح و عبادت ملایکه و مردم هستیم. و فقط به واسطه ماست که خداوند شناخته می‌شود و تنها به واسطه ماست که خداوند عبادت می‌گردد. "(۱۳)
و دیگر این‌که ایشان بسیار شیعیان و محبینشان را دوست دارند به طوری که وقتی علیبنمهزیار که بیست بار به انگیزه دیدار حضرت به مکه مشرف شده بود وقتی به لقاء امام علیه‌السلام موفق شد حضرت به او فرمودند:
"ای اباالحسن چرا دیر آمدی ما هر صبح و شام منتظر تو بودیم"(۱۴)
وقتی که امام علیه‌السلام در مقابل همه آلودگی‌های ما اینقدر به ما لطف دارند و منتظر ما هستند چرا ما خود را با یاد ایشان گره نزنیم و با اصلاح قلب و اعمال‌مان زمینه این تشرف را فراهم نکرده حج خود را به اوج کمال خود نرسانیم
ولی به هرحال این لقاء ظاهری قطعی والزامی نیست و حصول آن قابل تضمین نمی‌باشد. باید دانست آنچه که در این تشرفات اصل است لقاء معنوی وباطنی است. و الا دیدار جسم حضرت به تنهایی بدون لقاء باطنی نمی‌تواند در فرد تاثیر تعیینکنندهای داشته باشد. همان‌طور که ابوجهل و ابولهب از دیدار پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و آله و معاویه و خوارج ازدیدار امیرالمؤمنین سودی عایدشان نشد.
لقاء قلبی یعنی: پر کردن قلب از معرفت به امامت و صفات عالیه امام زمان علیه‌السلام. محبت و انتظار ایشان و نگریستن با چشم قلب یعنی: دایماً ایشان را حاضر و شاهد اعمال خود دانسته تمام زندگی‌مان را مطابق رضایت ایشان تنظیم کنیم و خواست ایشان را بر خواست خود ترجیح دهیم.
جزء مکمل لقاء معنوی زیارت بدون مشاهده‌ی زیارت شونده است. از آنجاییکه حضرت مهدی علیه‌السلام از همه احوال و اخبار ما مطلع هستند بنابراین سلامی که ما به ایشان عرضه می-داریم به حضرت‌شان رسیده و از آن مطلع می‌شوند. دراین مورد دستورالعمل حضرت‌شان بسیار راه‌گشا‌ست که فرموده‌اند:"هرگاه خواستید به وسیله ما توجه کنید به سوی خدا (و یا توجه کنید) به سوی ما پس بگویید: سلام علی آل‌یاسین..."(۱۵). لذا بسیار مناسب است که زیارت روزانه آل‌یاسین را در کاروان‌ها مرسوم کنیم تا از فواید ارتباط مستمر با حضرت‌شان بهره‌مند گردیم.
خلاصه این‌که رجوع به امامی که ظاهراً قابل رؤیت نیستند با زیارت ایشان از طریق سخن گفتن و بهتر از آن مستمسک شدن به زیارات ماثور خصوصاً زیارت آل یاسین قابل تحقق است.
۲-۲-۱- ضرورت زیارت مکرر و بادوام
حاجی بعد از حج آماج شدید‌ترین حملات شیاطین برای ورود مجدد به عرصه گناه قرار می‌گیرد. یکی از بالاترین وسایل مصونیت از این فتنه ارتباط عمیق برقرار کردن با امام زمان علیه‌السلام به عنوان پناه‌گاه محکم می‌باشد. هرکس در این قلعه استوار پناه بگیرد از تیر‌های شیطان در امان و مصون خوهد بود. و زیارت پناهنده شدن به این پناه‌گاه الهی است.
ایشان بهسان پدری مهربان قطعاً نگران انحراف همه فرزندان‌شان هستندبه ویژه حجاج که در حج میهمان خصوصی حضرت‌شان هستند. منتهی ما باید با این ارتباط زبانی و قلبی دستمان را در دستان مهربان ایشان گذاشته و بدین‌سان ایشان را درحفظ خودمان یاری دهیم.
این پدر مهربان در نامه‌ای به شیخ مفید فرموده‌اند:
"ما اگر چه برحسب دستور خداوند و بر طبق صلاح خودمان و شیعیان‌مان تا زمانی که حکومت دنیا در دست فاسقین باشد در مکانی دور از ظالمین سکنی گزیده‌ایم (اما) علم ما به اخبار شما احاطه دارد و چیزی از اخبار شما از ما دور نمی‌ماند و از انحرافاتی که به شما رسیده اطلاع داریم (آن هنگام که گروه زیادی از شما به سوی چیزی که گذشتگان صالح از آن دور بودند متمایل و منحرف شدند و پیمانی که از آنان گرفته شده بود به پشت سر انداختند) ما در مراعات شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نمی‌بریم که اگر اینگونه نبود سختی‌‌ها بر شما فرود می‌آمد و دشمنان شما را ریشهکن می‌کردند. پس ما را در بیرون کشیدنتان از فتنه‌هایی که بر شما مشرِف شده‌اند یاری دهید.(۱۶)
زیارت و ارتباط قلبی پیدا کردنِ حاجی با امام زمان به عنوان امیرالحاج بعد از حج ورود به یک پناه‌گاه است تا از خطر وسوسه‌های شیاطین در امان مانده و در نتیجه عدم گناه نور حج در حاجی باقی بماند. امام صادق علیه‌السلام فرمودند: حاجی مادامی که مرتکب گناهی نشده باشد نور حج در او وجود دارد (۱۷) و در صورت ارتکاب گناه این نور از وجود او رخت برمی‌بندد.
برای نورانی ماندن باید همیشه به منبع نور متصل ماند. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و آله در خطابه غدیر در مورد فرزندشان حضرت مهدی علیه‌السلام فرموده‌اند:
"و لانور الا عنده"(۱۸). یعنی: هیچ نوری و نورانیتی نیست مگر آن‌که نزد مهدی علیه‌السلام است. لذا زایر با پیوند دایمی با این منبع نورانی باقی می‌ماند و زیارت چیزی جز ارتباط با منبع نور نیست.
لذا اگر سعادت دیدار آن حضرت را نداریم به ایشان به قصد زیارت سلام دهیم که به ایشان خواهد رسید و متقابلا نور و پناه و بیرون کشیدن از فتنه توسط ایشان به ما ارزانی خواهد شد.
پاورقی:
(۱۰) علل الشرایع ج۲ ۴۶۰ ۲۲۱ باب العلة التی من أجلها وجبت زیارة النبی (ص) و الأیمة (ع) بعدا‌الحج ص: ۴۵۹
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ السِّنَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِیبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِیمُ بْنُ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ إِذَا حَجَّ أَحَدُکُمْ فَلْیَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِیَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ تَمَامِ الْحَجِ
(۱۱) همان -حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَامِ
(۱۲)بحار الأنوار (ط - بیروت) / ج۵۳ / ۱۷۷ / باب ۳۱ ما خرج من توقیعاته ع..... ص: ۱۵۰وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَایِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ
(۱۳)بحار الأنوار (ط - بیروت) / ج۱۰۸ / ۳۴۶ / الباب الأول بدو أرواحهم و أنوارهم و طینتهم(ع) و أنهم من نور واحد و فیه: ص: ۳۴۵عن أبی جعفر علیه السّلام نحن أوّل خلق اللّه و أوّل خلق عبد اللّه و سبّحه و نحن سبب خلق الخلق و سبب تسبیحهم و عبادتهم من الملایکة و الآدمیّین فبنا عرف اللّه و بنا وحّد اللّه و بنا عبد اللّه
بحار الأنوار (ط - بیروت) ج۴۶ ص۲۰۲ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فِی اللَّهِ حُشِرَ مَعَنَا وَ أَدْخَلْنَاهُ مَعَنَا الْجَنَّةَ یَا ابْنَ بُکَیْرٍ مَنْ تَمَسَّکَ بِنَا فَهُوَ مَعَنَا فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَی یَا ابْنَ بُکَیْرٍ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اصْطَفَی مُحَمَّداً ص وَ اخْتَارَنَا لَهُ ذُرِّیَّةً فَلَوْلَانَا لَمْ یَخْلُقِ اللَّهُ تَعَالَی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ یَا ابْنَ بُکَیْرٍ بِنَا عُرِفَ اللَّهُ وَ بِنَا عُبِدَ اللَّهُ وَ نَحْنُ السَّبِیلُ إِلَی اللَّهِ وَ مِنَّا الْمُصْطَفَی وَ الْمُرْتَضَی وَ مِنَّا یَکُونُ الْمَهْدِیُّ قَایِمُ هَذِهِ الْأُمَّةِ
(۱۴)دلایل الإمامة (ط - الحدیثة) ص۵۴۱فَقَالَ لِی: یَا أَبَا الْحَسَنِ قَدْ کُنَّا نَتَوَقَّعُکَ لَیْلًا وَ نَهَاراً فَمَا الَّذِی أَبْطَأَ بِکَ عَلَیْنَاقُلْتُ: یَا سَیِّدِی لَمْ أَجِدْ مَنْ یَدُلُّنِی إِلَی الْآنَ. قَالَ لِی: لَمْ نَجِدْ أَحَداً یَدْلُّکَ ثُمَّ نَکَثَ بِإِصْبَعِهِ فِی الْأَرْضِ ثُمَّ قَالَ: لَا وَ لَکِنَّکُمْ کَثَّرْتُمُ الْأَمْوَالَ وَ تَجَبَّرْتُمْ عَلَی ضُعَفَاءِ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَطَعْتُمُ الرَّحِمَ الَّذِی بَیْنَکُم
(۱۵) بحار الأنوار (ط - بیروت) / ج۹۹ / ۸۱ / باب ۷ زیارة الإمام المستتر عن الأبصار الحاضر فی قلوب الأخیار المنتظر فی اللیل و النهار الحجة بن الحسن صلوات الله علیهما فی السرداب و غیره..... ص: ۸۱ج الإحتجاج خَرَجَ مِنَ النَّاحِیَةِ الْمُقَدَّسَةِ إِلَی مُحَمَّدٍ الْحِمْیَرِیِّ بَعْدَ الْجَوَابِ عَنِ الْمَسَایِلِ الَّتِی سَأَلَهَا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ لَا لِأَمْرِهِ تَعْقِلُونَ وَ لَا مِنْ أَوْلِیَایِهِ تَقْبَلُونَ حِکْمَةٌ بالِغَةٌ فَما تُغْنِ النُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لَا یُؤْمِنُونَ السَّلَامُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِینَ إِذَا أَرَدْتُمُ التَّوَجُّهَ بِنَا إِلَی اللَّهِ تَعَالَی وَ إِلَیْنَا فَقُولُوا کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی سَلَامٌ عَلَی آلِ یَاسِینَ....
(۱۶)تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان) مقدمةج۱ ص۳۷:نحن و إن کنا ثاوین بمکاننا النایی عن مساکن الظالمینحسب الذی أراناه اللّه تعالی لنا من الصلاح و لشیعتنا المؤمنین فی ذلک ما دامت دولة الدنیا للفاسقین فانا یحیط علمنا بأنبایکم و لا یعزب عنا شیء من أخبارکم و معرفتنا بالزلل- الأذی خ ل- الذی أصابکم مذ جنح کثیر منکم إلی ما کان السلف الصالح عنه شاسعا و نبذوا العهد المأخوذ منهم وراء ظهورهم کأنهم لا یعلمون إنا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم و لو لا ذلک لنزل بکم اللأواء و اصطلمکم الأعداء فاتقوا اللّه جلّ جلاله و ظاهرونا علی انتیاشکم من فتنة قد أنافت علیکم
(۱۷)الکافی (ط - الإسلامیة) / ج۴ / ۲۵۵ / باب فضل الحج و العمرة و ثوابهما..... ص: ۲۵۲أَحْمَدُ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَجَّالِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِی یَزِیدَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْحَاجُّ لَا یَزَالُ عَلَیْهِ نُورُ الْحَجِّ مَا لَمْ یُلِمَ بِذَنْبٍ.
(۱۸)الإحتجاج علی أهل اللجاج (للطبرسی) / ج۱ / ۶۴ / احتجاج النبی ص یوم الغدیر علی الخلق کلهم و فی غیره من الأیام بولایة علی بن أبی طالب ع و من بعده من ولده من الأیمة المعصومین صلوات الله علیهم أجمعین..... ص: ۵۵ أَلَا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظَّالِمِینَ أَلَا إِنَّهُ فَاتِحُ الْحُصُونِ وَ هَادِمُهَا أَلَا إِنَّهُ قَاتِلُ کُلِّ قَبِیلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْکِ أَلَا إِنَّهُ مُدْرِکٌ بِکُلِّ ثَارٍ لِأَوْلِیَاءِ اللَّهِ أَلَا إِنَّهُ النَّاصِرُ لِدِینِ اللَّهِ أَلَا إِنَّهُ الْغَرَّافُ فِی بَحْرٍ عَمِیقٍ أَلَا إِنَّهُ یَسِمُ کُلَّ ذِی فَضْلٍ بِفَضْلِهِ وَ کُلَّ ذِی جَهْلٍ بِجَهْلِهِ أَلَا إِنَّهُ خِیَرَةُ اللَّهِ وَ مُخْتَارُهُ أَلَا إِنَّهُ وَارِثُ کُلِّ عِلْمٍ وَ الْمُحِیطُ بِهِ أَلَا إِنَّهُ الْمُخْبِرُ عَنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمُنَبِّهُ بِأَمْرِ إِیمَانِهِ أَلَا إِنَّهُ الرَّشِیدُ السَّدِیدُ أَلَا إِنَّهُ الْمُفَوَّضُ إِلَیْهِ أَلَا إِنَّهُ قَدْ بُشِّرَ بِهِ مَنْ سَلَفَ بَیْنَ یَدَیْهِ- أَلَا إِنَّهُ الْبَاقِی حُجَّةً وَ لَا حُجَّةَ بَعْدَهُ وَ لَا حَقَّ إِلَّا مَعَهُ وَ لَا نُورَ إِلَّا عِنْدَهُ أَلَا إِنَّهُ لَا غَالِبَ لَهُ وَ لَا مَنْصُورَ عَلَیْهِ أَلَا وَ إِنَّهُ وَلِیُّ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حَکَمُهُ فِی خَلْقِهِ وَ أَمِینُهُ فِی سِرِّهِ وَ عَلَانِیَتِهِ.
گروه تحقیق و پژوهش سایت خبری تحلیلی شیعه نیوز
شیعه نیوز
