شیخ الشریعه اصفهانی
حضرت آیت الله العظمی ملا فتحالله اصفهانی، معروف به شیخ الشریعه اصفهانی نجفی، در دوازدهم ربیع الاول سال ۱۲۶۶ هجری قمری در اصفهان به دنیا آمد.
تحصیل و تدریس
ملافتح الله ابتدا در حوزه علمیه اصفهان به تحصیل مشغول شد و با سرعت، مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفته، در درس فقه و اصول بزرگان شرکت کرد. ولی بعد از مدتی برای ادامه تحصیل و کسب فیض از اساتید بزرگتر راهی حوزه علمیه مشهد مقدس شد. و بعد از اینکه در مشهد از اساتید مبرز شد باز به اصفهان بازگشت و تقریبا در سن سی سالگی و در سال ۱۲۹۵ هجری قمری برای کسب فیض از اساتید عتبات عالیات، به نجف اشرف عزیمت کرد. و از درس مراجع تقلید وقت استفاده کرد. و خود نیز مجلس درسی ترتیب داد که بزرگان نجف نیز در آن شرکت میجستند.
مرحوم شیخ الشریعه در بسیاری از علوم متبحر بود و مجلس درس برگزار می‌کرد از جمله: دروس عالی فقه و اصول، رجال و درایه، تفسیر و علوم قرآن، فلسفه و کلام، درس خلافیات که در این درس علت اختلاف نظریات و فتواهای فقیه بررسی می‌شد.
اساتید
شیخ الشریعه در محضر بزرگان بسیاری کسب علم و عمل کرده است که برخی از این اساتید بزرگ را نام میبریم: ملا حیدر علی اصفهانی، آیه الله نصر الله مدرس، شیخ محمد صادق تنکابنی، ملا احمد سبزواری، شیخ عبدالجواد خراسانی، آیه الله ملا محمد باقر اصفهانی، شیخ حسین علی تویسرکانی ملایری، آیه الله شیخ محمد تقی هروی، آیه الله شیخ محمد رحیم بروجردی، آیه الله شیخ محمد حسین کاظمینی و آیه الله حبیب الله رشتی.
آثار و تالیفات
مرحوم شیخ کتابها و تالیفات گرانبهایی به یادگارگذارده است که هر کدام نشانگر تبحر و وسعت اطلاعات او در علوم اسلامی است که برخی از این آثار عبارتند از: اناره الحالک فی قرایه ملک و مالک، ارث الزوجه من ثمن العقار، صیانه الابانه عن وصمه الرطانه، افاضه التقدیر فی احکام العصیر، قاعده لا ضرر، قاعده طهارت، قاعده الواحد البسیط، رسالهای در متمم کر، رسالهای در جلود سباع و دیگر کتابها.
شاگردان
صدها نفر از طلاب علوم دینی در جلسات درس ایشان شرکت می‌کردند که بسیاری از آنان بعدها در زمره بزرگان و مراجع تقلید قرار گرفتند، که برخی از این بزرگان عبارتند از: شیخ عبدالکریم حایری، سید محمد حسین بروجردی، سید ابوالقاسم خویی، سید ضیاء الدین عراقی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید عبدالهادی حسینی شیرازی، سید محسن طباطبایی حکیم، سید محمد کوه کمره‌ای، سید محمد تقی خوانساری، محمد علی شاه آبادی و دیگر بزرگان.
مرجعیت
پس از وفات آیت الله میرزا حبیب الله رشتی و آیت الله شیخ محمد حسین کاظمینی شماری از مردم از آیت الله العظمی شیخ الشریعه اصفهانی تقلید می‌کردند ولی پس از رحلت میرزا محمد تقی شیرازی، شیخ الشریعه یگانه مرجع جهان تشیع شد. با این حال وی رهبری دینی را چون باری سنگین بر دوش خود احساس می‌کرد. او در خلوت دیده شده بود که با اشک چنین مناجات می‌کرد: “خدایا، در آخرین روزهای زندگیم در دنیا به ریاست مبتلا شده‌ام! و باید سنگینی این بار امانت را به دوش کشم! بارالها، من طاقت تحمل این امر بزرگ را ندارم.”
فعالیتهای سیاسی
یک سال پس از انقلاب مشروطه دو کشور استعمارگر روسیه و انگلستان در یک توافق سری ایران را به ۳ منطقه تقسیم کردند؛ مناطق جنوبی سهمیه انگلستان و شمال ایران از آن روسیه شد و برای آنکه با هم اختلافی پیدا نکنند قسمتهای مرکزی را به عنوان منطقه بی‌طرف سهم ایران قرار دادند. در این هنگام که تمامیت ارضی و استقلال ایران در معرض خطر جدی قرار داشت، شیخ الشریعه و دیگر علما درسهای حوزه علمیه را تعطیل و خود را برای جهاد آماده کردند.
همچنین شیخ الشریعه در کنار دیگر علما در برابر هجوم اقتصادی دشمن دو اقدام مهم انجام داد: تشویق مردم به ایجاد شرکت‌های تعاونی و تحریم خرید و فروش اجناس و وسایل روسیه و انگلستان.
در جایی دیگر، وقتی عراق در جنگ جهانی اول به تصرف انگلستان در آمد، شیخ الشریعه ضمن صدور فتوای جهاد خود به جبهه شتافت و فرماندهی جبهه قرنه را به عهده گرفت.
یکبار که مجتهد مجاهد با کشتی کوچکی به طرف یکی از جبهه‌ها در حرکت بود. کشتی آنها شکست و نزدیک بود ایشان غرق شود که دیگر مجاهدان وی را نجات دادند.
وفات
سرانجام مرحوم آیت الله العظمی شریعت اصفهانی پس از عمری تلاش در راه ترویج اسلام و قرآن، در پی بیماری سینهدرد، در هشتم ربیع الثانی سال ۱۳۳۹ هجری قمری از دنیا رفت و بدن پاکش در جوار قبر امیر مؤمنان علی(علیه السلام) به خاک سپرده شد.
منابع
فقهای نامدار شیعه، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
علمای معاصرین، ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، تبریز.