سید نعمت الله جزائری (ره)
من در وقت تألیف بحارالانو ار، شب و روز در خدمت علامه مجلسی بودم و در حل بعض احادیث مشکله با همدیگر مباحثه مینمودیم، بلکه بعض اوقات ایشان مرا از خواب بیدار میکرد و درباره حل بعضی احادیث مراجعه مینمود.... به خاطر کمک به وی شبها در اتاقش میخوابیدم. علامه با من بسیار مزاح میکرد و میخندید تا از مطالعه خسته نشوم، ولی با همه اینها هر گاه میخواستم نزدش حضور یابم از شدت هیبت و عظمت وی دلم چنان میتپید که مدتی پشت در میایستادم تا به حالت عادی باز گردم.
مرجع بزرگ جنوب ایران آیت الله العظمی سید نعمت الله جزائری در سال 1050 هجری قمری در نزدیکی بصره عراق به دنیا آمد.
مقام علمی
سید نعمت الله از کودکی مشغول تحصیل در علوم دینی شد و تا یازده سالگی در شهر خود و دیگر شهرهای اطراف بصره به تحصیل پرداخت. بعد از آن به همراه برادرش برای کسب فیض از اساتید بزرگ ایران به شیراز مهاجرت کرد.
در شیراز به خاطر فقری که دامنگیرش شد ناچار در کنار درس به نسخهبرداری کتاب نیز پرداخت تا بتواند خرج زندگی و درس خود را تأمین کند.
بعد از مدتی و با درخواستی که پدر و مادر سید نعمت الله از او کردند، ناچار شد به شهر خود برگردد. پس از مدت کوتاهی و بعد از ازدواج، دوباره به شیراز مهاجرت کرد تا به ادامه تحصیلش بپردازد، اما پس مدتی مدرسه محل سکونتش در شیراز در آتش سوخت و او برای ادامه درس به اصفهان کوچ کرد.
همراه در تألیف بحارالانوار
مرحوم جزائری در جمعآوری کتاب گرانبهای بحارالانوار کمککار بزرگی برای مرحوم علامه مجلسی بود. چنانچه خود ایشان میگوید:"من در وقت تألیف بحارالانو ار، شب و روز در خدمت علامه مجلسی بودم و در حل بعض احادیث مشکله با همدیگر مباحثه مینمودیم، بلکه بعض اوقات ایشان مرا از خواب بیدار میکرد و درباره حل بعضی احادیث مراجعه مینمود.... به خاطر کمک به وی شبها در اتاقش میخوابیدم. علامه با من بسیار مزاح میکرد و میخندید تا از مطالعه خسته نشوم، ولی با همه اینها هر گاه میخواستم نزدش حضور یابم از شدت هیبت و عظمت وی دلم چنان میتپید که مدتی پشت در میایستادم تا به حالت عادی باز گردم."
آیت الله جزائری در حدود چهار سال در خانه مرحوم علامه مجلسی زندگی کرد و در تألیف بحارالانوار به ایشان کمک رساند.
اساتید
مرحوم سید جزائری در طول اقامتش در شیراز و اصفهان از اساتید بزرگ و مشهوری کسب فیض کرده است که برخی از آنان عبارتند از: شیخ جعفر بحرانی، ابراهیم بن ملاصدرا، شاه ابوالولی شیرازی، سید هاشم احسایی، شیخ صالح کزکزانی، سید محمد میرزا جزائری، میرزا رفیع الدین طباطبایی، شیخ عماد الدین یزدی، محقق سبزواری، شیخ علی عاملی، شیخ حر عاملی، شیخ حسین خوانساری، امیر اسماعیل خاتون آبادی، ملا محسن فیض کاشانی و علامه محمد باقر مجلسی.
شاگردان
مرحوم جزائری در مدت تدریس خود در اصفهان و خوزستان شاگردان بسیاری را تربیت کرد که برخی از آن بزرگان عبارتند از: ابوالحسن اصفهانی غروی، ابوالحسن شوشتری، شیخ علی جامعی عاملی، فتح الله الکعبی الدورقی، قاضی محمد تقی عنایت الله شوشتری، شیخ محمد الضبیری، شیخ محمد علم الهدی کاشانی، شیخ محمد نجار شوشتری، محمود میمندی و بسیاری دیگر.
آثار و تألیفات
آیت الله العظمی سید نعمت الله جزائری در طول عمر با برکت خود در علوم مختلف بیش از پنجاه کتاب تألیف کرده است، برخی از کتب گرانبهای ایشان عبارت است از: الغایه القصوی، الجواهر الغوالی فی شرح عوالی اللیالی، ریاض الابرار فی مناقب الائمه الاطهار، الانوار النعمانیه فی بیان معرفه النشأه الانسانیه، انیس الفرید فی شرح التوحید، تحفه الاسرار فی الجمع بین الاخبار، زهر الربیع، عقود المرجان فی تفسیر القرآن، مشکلات المسایل، منبع الحیاه فی اعتبار قول المجتهدین من الاموات، نوادر الاخبار، النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین، هدیه المبین، تحفه الراغبین و کتابهای ارزشمند دیگر.
مرجع و ملجأ جنوب
مرحوم سید جزائری تقریباً سی ساله بود که در اصفهان از مردم جنوب کشور یعنی شوشتر و هویزه نامههای فراوانی به دست ایشان رسید که از ایشان خواسته شده بود به آن شهرها مهاجرت کند و امور دینی آن دیار را در درست گیرد. سرانجام نیز ایشان در سال 1079 هجری قمری به شوشتر مهاجرت کرد.
ایشان در شوشتر مساجد و مدارس علمیه زیادی را بنا کرد و با اقامه نماز جماعت مردم آن دیار را با آداب و اخلاق اسلامی آشنا ساخت. بعد از تلاش ایشان وقتی خبر این امور به شاه سلیمان صفوی رسید بدون وقفه مرحوم جزائری را به شیخالاسلامی جنوب کشور برگزید و همه مناصب شرعی آن دیار را به وی واگذار کرد.
وفات
سرانجام مرحوم آیت الله العظمی سید نعمت الله جزائری در 22 شوال سال 1112 هجری قمری، در شصت و دو سالگی، بر اثر بیماری در راه بین پل دختر و دزفول از دنیا رفت و در محلی به نام جایدر به خاک سپرده شد که اینک آرامگاه ایشان محل زیارت دلباختگان علماء و بزرگان دینی میباشد.
منابع تحقیق
ریاض العلماء و حیاض الفضلا، عبدالله افندی، ترجمه ساعدی، مشهد، آستان قدس رضوی.
قصص العلماء، محمد تنکابنی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه.
برگی از تاریخ خوزستان، محمد جزائری.
نویسنده: سیدمحمد ناظمزادهقمی
ابنا
